दानपत्र मेळ्ळां.
रुपें : भांगराप्रमाणच रुपेय दुर्मीळ. बट्टिप्रोलू नगरांतल्या स्तुपांत आनी तक्षशिलाक रौप्यपत्राचेर लेख आसून जैनांच्या देवलांत रौप्यपत्रावयलीं यंत्रांय मेळ्ळ्यांत.
लोखण : लोखण कलमेता, ताका लागून लोखण पत्रां दिसनात. दिल्ली लागसारच्या मेहरोली नगरांत चंद्र नांवाच्या राजाचो लेख सांपडला. तो चड करुन दुसऱ्या चंद्रगुप्ताच्या काळांतलो आसुंये असो विद्वानांचो तर्क आसा. एकेकडेन लोखणाच्या त्रिशुळाचेर लेख सांपडला. फुडें लोखणी नाळीचेरुय लेख दिसल्यात.
कथल : कथलाचो उपेग चुकून केल्लो दिसता. ब्रिटीश संग्रहालयात कथलाच्या पत्र्यावयले लेख आसात.
पितूळ : पितूळच्या पानांचो जावपी उपेग तसो पोरनो न्हय, आयजूय पितूळचे घांटीचेर देणगीदारांची नांवा कोरांतिल्ली मेळटात.
कांशें : पितुळाप्रमाण कांशांच्या घांटीचेर, मूर्तीचेर (मूर्तीच्या आसनपाटाचेर), करंडांचेर, लेख, नांवा बरयतालें अशें समजलां.
शंख :आंध्र प्रदेशांत श्रीकाकुलम जिल्ह्यांतल्या शालिहुंड्य गांवांत मेळिल्ल्या बौध्द अवशेशांनी शंखाचेर बरयल्लो लेख आसा. तशेंच हतयाच्या दातांच्यो पट्ट्यो, कासवाचें कट्टें हांचोय बरोवपाकातीर उपेग केल्लो दिसता.
मातयेच्यो विटो : मातयेच्या विटांचेर बरोवपाचीय चाल भारतांत बरीच पुर्विल्ली. बौध्द धर्मीय सुत्रां, हाचेर बरयल्ली मेळटात. मातयेच्या विटांचेर बोधशब्द, लेख बरोवन ते मागीर भाजताले. तक्षशिला, कौशांबी, नालंदा नगरांनी केल्ल्या उत्खननांनी मातयेच्यो मुद्राय मेळ्ळ्यात.
कागद: चीनी इतिहासांतले नोंदीप्रमाण कागद तयार करपाचे कृतीचो सोद इ.स. १०५ वर्सा त्सान सुन हाणें लायलो. फुडाराक चीनी भोंवडेकारावांगडा ही कला भारतांत पावली. पूण ताचे पयली हातकागद तयार करपाची कला भारतीयांक खबर आशिल्ली. ख्रिस्ताच्या पयली नीआर्कसान तशें बरोवन दवरलां. कागदांक तांदळाची खळ लावन शंखान ती घोंट्टाले. भोज राजाचे राजवटींत (१०००-१०५५) माळव्यांत कागदाचे कलेचो प्रसार जाल्लो, अशें कांय संशोधकांचें मत आसा. काश्मीरांत इकराव्या शेकड्यांत जाल्यार गुजरातांत कागदावयलीं हातबरपां मेळ्ळ्यांत. मध्य आशियांत यार्कदाक पांचव्या शेंकड्यांतलो कागदावयलो लेख मेळ्ळा. मुसलमानानी अमदानींत भारतांत कागदाचो चड प्रसार जालो. सद्द्याक लागीं लागीं सगळेच तरेच्या लिखाणाखातीर कागदाचो वापर जाता.
शाय : झाडाचे भितरले सालीचो पयलीं शायेखातीर उपेग करताले. पिपळाच्या (गोमाचो) दिखाचे बारीक पिठो उदकांत भरसून तो उकडटालोे. उपरांत तातूंत टाकणखार घालून शाय तायार करताले. बादामाची साल, सांसवांचे तेल, आलित्य, हरताळासावनूय शाय तयार करतालें. इ.स. चे पयली चवथ्या वर्सासावन भारतांत शायेचो उपेग जातालो अशेदाखले मेळटात.
लेखणी : कोरणी, कुंचलो, बोरु, वर्णवर्तिका, वर्णक अशीं तिचीं रुपां आसात. लोहकंटक, लांकडी फळ्याचो उपेग बरोवपाखातीर जातालो. अजिंठ्याच्या गुहांनी कुंचल्याच्या आदारान रंगीत अक्षरां काडिल्लीं दिसतात.
रेखापटी : ओळी सरळ येवपाखातीर बरोवपी रेखापटयेचो उपेग करतालें अशें दिसता.
- कों.वि.सं.मं.
लेखाकार्य आनी लेखाशास्त्र : लेखाकार्य (Book keeping): अर्थीक वेव्हाराचे परिस्थीतीची संख्या शास्त्राच्या आदारान आनी वेगवेगळ्या संदर्भात नोंदणी करपाच्या शास्त्राक लेखाशास्त्र म्हणटात. अर्थीक उलाढालीची अचूक नोंद करप, ते नोंदीचें शास्त्रीय वर्गीकरण करप आनी तेंवरवीं अर्थाक स्थितीचें विश्र्लेशण करप ह्यो गजाली लेखाशास्त्रांत आस्पावता.
लेखाशास्त्राच्यो एकलेखा (single Entry system)आनी द्विलेखा (Double Entry system)अशो दोन पद्दती, घोळणुकेंत आसात. पयले पद्दतींत अर्थीक वेव्हाराच्यो एकेरी नोंदी दवरप जातात, तर दुसरे पद्द्तींत नोंदी दवरप जातात. ल्हान प्रमाणांतल्या वेव्हाराखातीर आनी दुसरे तरेचा पद्दतत उपेगी पडटा.
लेखाशास्त्रांत अर्थीक वेव्हाराचो हिशेब हें बुन्यादी तत्व आशिल्ल्यान अर्थीक वेव्हाराचें स्वरुप, ताचें प्रमाण, कालखंड लक्षांत घेवन अर्थीक वेव्हाराच्यो नोंदी करपाखातीर जें साहित्य सांबाळचें लागता तातूंत दीसपटी (जर्नल) आनी खातेचोपडी (लेजर), हांचो मुखेलपणान आस्पाव जाता. ह्या बुन्यादी साहित्यापासून कालबद्द अशो विवरण पत्रिका (Statements) , तेरिज (Trial balance) , वेपार लेखा (trading account), नफो- तोटो लेखा (Profit and loss account) ताळेबंद (Balance sheet) तयार करप जाता.
लेखाशास्त्र (Accounting): लेखाशास्त्र ही लेखाकार्याची फुडली अवस्था . लेखाकार्यात अर्थाक वेव्हाराची नोंद जाता, तर लेखाशास्त्रांत मुखेलपणान चलनाच्या रुपांत अर्थाक वेव्हाराच्या परिणामाची ( नफो- तोटो, जमाखर्च) मांडावळ करतात.
लेखाकार्य आनी लेखाशास्त्र हीं दोनय खूब आदींसावन आसात. अर्थसंचय आनी अर्थवापर हांचें कोश्टक सांबाळपाखातीर अर्थ नियंत्रण ह्या घटकांची गरज आसा. उत्पन्न आनी खर्च हांचो मेळ बसलो तर, व्याक्तीचें- संस्थेचे राश्ट्राचें जिवीत भौतीक नदरेन सुखी जाताहो अर्थशास्त्रीय सिध्दांत आसा.
