लिमये, दत्तात्रेय बाळकृष्ण
स्टडीस संस्थेंत रसायनशास्त्र दिभागाचो वांगडी, १९५५-५९ त यू. एस्. अॅटाॅमिक एनर्जी कमिशनाचो वांगडी आनी त्याच वेळार जिअोफिजिकल लॅबोरेटरी आॅफ कार्नेजी इन्स्टिटयुशनाचे प्रयोगशाळेंत संशोधन सहाय्यक आशिल्लो। १९५९ वर्सा ताची कॅलिफोर्निया विध्यापिठांत (लाॅस अॅंजेलीस) रसायनशास्त्राचो प्राध्यापक म्हणून नेमणूक जाली।
लिबीचें किरणोत्सर्गी कार्बन कालनिर्णय पद्दतीसंबंदीचें संशोधन दुसर्या म्हाझुजांत बंद जालें। १९४९ ते १९५९ ह्या काळांत शिकागोंतल्या एन्रिको फेर्मी इन्स्टिटयूट आॅफ न्युक्लियर स्टडीस हातूंत ताणें आनी ताच्या विध्यार्थ्यांनी हे पद्दतीचो विकास केलो। मॅनहॅटन प्रकल्पाचो वांगडी आसतना लिबीन युरेनियमाचे समस्थानिक वेगळे करपी वायुरूपविसरण पद्दतीचो विकास केलो। अणुबाॅंब तयार करपाखातीर तिची गरज आशिल्ली। विश्वकिरण प्रारणाक लागून हायड्रोजनाचो अतिजड समस्थानिक ट्रिटियम तयार जाता आशिल्ल्याचें ताणें दाखयलें। जलीय विद्रावांतल्या इलॅक्ट्राॅन विनिमय विक्रियांचो अभ्यास करपाखातीर ताणें समस्थानिकांचो वापर केलो। बाश्पीभवन जाले उपरांत वर्शण जायमेरेन उदक वातावरणांत णव दीस मेरेन उरूंक शकता अशें ताणें दाखयलें।
लिबी, गुगेनहायम मॅमोरियल फाउंडेशनाचो दोन खेपे फॅलो आशिल्लो। (१९४१ आनी १९४९)। ताका १९५९ वर्सा रिसर्च कोर पुरस्कार, १९५४ वर्सा कोलंबिय़ा विध्यापिठाचें चॅडलर पदक,१९५८ वर्सा विलर्ड गिब्स पदक, १९५९ वर्सा आल्बर्ट आयन्स्टायन पुरस्कार हे भोवमान मेळ्ळे।
ताणें रेडिअोकार्बन डेटिंग (१९५२) हें पुस्तक बरयलां।
-कों. वि. स. म.
लिमये, दत्तात्रेय बाळकृष्ण
(जल्म:१३ जुलय १८८७ मणचे, कोंकण। मरण-२६ फेब्रुवारी १९७१ पुणें)।
भारतीय रसटायनशास्त्रज्ञ। 'करंजीन' हें द्रव्य आनी 'निघोन प्रक्रिया' ह्या सोदांखातीर ताची नामना आसा।
ताचें शाळेंतलें शिक्षण हावनूर, नाशिक आनी मुंबय जालें। १९१० वर्सा ताणें फग्र्युसन म्हाविध्यालयांतल्यान बी। एस्सी। आनी १९११ वर्सा एम्। एस्सी। ह्यो पदव्यो मेळयल्यो।
पुण्याच्या रानडे इन्स्टिटयुटांत ताणें १९११-४२ ह्या काळांत वनस्पतीज पद्रार्थाविर्शीचें रसायनीक संशोधन केलें आनी थंयच्यान १९४२ वर्सा संचालक म्हणून निवृत्त जालो। करंज (पाॅंगमिया ग्लॅब्रा) ह्या झाडांतल्यान मेळपी तेलांतलो करंजीन हो स्फटिकी पदार्थ ताणें सोदून काडलो, ताची संरचना थारायली आनी तो संश्लेशणान मेळोवपाचो यत्न सुरू केलो। हेखातीर ताणें पयली प-र्युुरोकुमारीन नांवाची संरचना संशि्लश्ट करून दाखयली आनी '२ अॅसिल रिसाॅर्सिर्नोल' ह्या वर्गाचीं संयुगां तंयार करपाची एक अभिनव प्रक्रिया विकसीत केली।
रसायनम् हें नेमाळं ताणें १९३६-५६ ह्या काळांत चलयलें। ताचे कांय संशोधनाचे लेखूय हातूंत उजवाडा आयल्यात। हेभायर इंडियन कॅमिकल सोसायटीचे जर्नल आनी जर्मन कॅमिकल सोसायटीचेंन बेरिश्ट ह्या नेमाळ्यांतल्यान ताचे संशोधनाचे लेख उजवाडा आयल्यात।
रसायनीक संशोधनाक उर्बा मेळची आनी अर्थीक आदार जावंचो म्हणून ताणें रसायन निधी स्थापन केलो।
पुणें विध्यापिठान डी। लिट। ही पदवी दिवन ताचो भोवमान केलो।
-कों। वि। सं। मं।
लिमये, मधू रामचंद्र
(जल्म-१ मे १९२२, पुणे)।
गोंयचो सुटकेझुजारी। शिकता आसतानाच ताणें भारतीय स्वातंत्र्य चळवळींत वांटो घेतिल्लो। १९३८-४९ त तो भारतीय राश्ट्रीय संघटनेचो वांगडी आसलो। भारतीय स्वातंत्र्य चळवळींत ताणें सक्रिय वांटो घेतिलसलो। तेखातीर ताखा १९४०-४५ मेरेन बंदखणीची ख्यास्त जाली। १९४८-५२ त तो सोशलिस्ट पार्टीचो वांगडी आसलो। १९५३ त एसियन सोशलिस्ट ब्युरोचो सचीव जालो। १९५८ त सोशलिस्ट पक्षाचो अध्यक्ष जालो। २५ जुलय १९५५ दिसा गोवा विमोचन सहाय्यक समितीचे वतीन ८५ सत्याग्रह्यावांगडा तो पार्शां (पेडणे) पावलो। तेन्ना पुर्तुगेज पोलिसांनी ताका धरून बंदखणींत घालो। उपरांत २६ जुलय १९५५ दिसा प्रादेशिक लश्करी न्यायालयांत ताची चवकशी जावन ताका धा वर्सांखातीर बंदखणीची ख्यास्त फर्मायली। पूण २ फेब्रुवारी १९५७ दिसा ताची सुटका जाली। उरांत १९६४, १९७३ आनी १९७७ त तो लोकसभेचेर वेंचून आयलो। तो जनता पार्टीचो सचिव आसलो।
अर्थीक आनी राजकीय तत्त्वप्रणालीचेर आदारीत ताणे बरेंच लिक्षाण केलां। कम्युनिस्ट पार्टी, फॅक्टस अॅंड फक्शन, इदोलुशन आॅफ सोशलीस्ट पार्टी,बाय एस्एस्पी, पाॅलिटीकल होरायझन आनी फिचर आॅफ हिन्दुस्थान हीं ताणें बरयल्लीं म्हत्वाचीं पुस्तकां। १८ जून १९८६ त गोंय सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केला।
-कों, वि, सं, मं,
