Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/447

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

पोश्सांनी आजी कांयकडेन वेपारी प्रमाणाचेर लागवड करतात. हें ईडलिंबू (लेमज) : (लॅटीज : सिट्रस लिमॉज; सिट्रस लिमोनिया; कूळः रुटेसी). ताचे मूळ स्थाज भारत. पूण कांय जाणांच्या मताज तें दक्षिण चीज आजी उत्तर मियाजमाशंतलें आसुंये. झाडाचे वाडीचो जोम, फळाचो आकार, आकारमाज आजी गुणधर्म हे बाबतीत वेणळेपण आसपी जायते प्रकार ह्या फळांत दिसून येतात. लेमनाचे झाड मध्यम उंचायेचे ३ – ६ मी. आजी सदांच पाचवें उरता. ताका जायते घट्ट कांटे आसतात. एवांदयो वांकडद्यो तांकां विशिश्ट वाझ येता. फुलां व्हड आली जांभळ्या रंगाचीं आसतात. भाण चिंवेवरी असता. फळाची साल दाट आत्नी हळदुर्वी आसूल तिचेर बारीक बुशकांवरी दिसपी तैल प्रपिंड आसता. गए लेव प्रकारांत बियोच नासतात ही फळां वसयभर येतात आजी तीं पाचवीं तोडिल्लीं फळां काळश्वा कुडीत दवरतात. थंय ती पिकतात आजी तांची रंग ल्हव ल्हव हळदुवो जाता. १३° - १६° सें. तापमाज आजी ९५ – २0% सापेक्ष आर्द्रता आशिल्ले कुडींत हीं फळां बेणीज पिकतात. लेमजाच्या उत्पादळांत इटली, अमेरिका हे देश फुडें आसात. इझाएल, ऑस्टेलिया, ट्युजिशिया, अल्जिरिया, दक्षिण आफ्रिका, सायप्रस, पुर्तुगाल आजी मोरक्को आदी देशांत वेपारी प्रमाणाचेर उत्तर प्रदेश, महाराष्ट्र, आंध्रप्रदेश, कजटिक हांणा पोरसांजी वा उण्या प्रमाणांत लागवड करतात. वेगवेगळ्या प्रकारचे जमनींत आजी उप्या चड उंचायेच्या वाठारांत हीं झाडां वाडटात. तशेंच बागायत आजी जिराइतारवाल भरपूर उत्पादन दितात. काणदी लिंबाच्या झाडाचेर आसपी साल आली तेंणशी झुकप हे शेण लेमजाचेर केल्जकेब्जाय भारतांत लेमनाचे परदेशांतले जे प्रकार लागवडीएवाल्त आसात ते अशे : युरेका, व्हिला फ्रेंका, लिस्बज, इटालियज सीडनेस, राऊंड हो प्रकार झणळ्यांत म्हत्वाचो आसून तो भारताच्या वेगवेगळ्या वाठाशंत सुक्या आजी दमट हवेंत बरो जाता. फळांत १-२ वा एक एक 没39 लिंबू वेळां कांयच बियो जाझतात. साल दाट आजी गुळगुळीत आसता आजी गर रसदार आसता. ताकालागूत शितपेयां करपारवातीर आजी लोणचे करपारवातीर ही प्रकार बरो जाता. दरव्य्वज आजी दक्षिण भारतांतल्या सुक्या वाठारांत ह्या प्रकारच्या झाडां पसून भरपूर प्रमाणांत भारताच्या सपाट वाठारांत बरे तरेज जाता. ताका चिना कागझी, विजापट्टी, सरबती आजी पाट लिम्बू ह्या जांवाजय वळरवतात. हाका वर्सयभर फळां घरतात. पंजाबांत आनी उत्तर प्रदेशाच्या अस्तंतेकडळया वाठारांत बारामास जांवाचो प्रकार लोकप्रीय आसात. हीं फळां वाटकुळीं, मध्यम आकारमाजाचीं आसतात. ह्या फळाची साल पातळ आसूज शर रसदार आळी रुचीक आसता. अद्री जांवाचो लेमनाची प्रकार दिसूल आयलां. झाडाची उंचाय ३.५ मी. आसूल पाजां व्हड आजी पाचवीं आसतात. फळाचे वजज १.५ किग्ने. आसता आळी फळांत ३३% रस असता. हाची फळां जोव्हेंबर ते मार्च मेरेन मेळटात. आंध्र प्रदेशाच्या कडप्पा जिल्ह्यांत जिजोआ जांवाचो लनेमनाची अशे लेमजाचे दोज प्रकार लागवडींत आसात. तांकां जंबुरी वा ईडलिंबू आजी गलगल ह्या नांवांजी वळरवतात. जंबुरीचे झाड त्नेमजापश्स चड रोणप्रतिकारक आसा, ग्रत्नन्णलन् हो प्रकार पंजाबोत पठाणकोटच्या लागसार आजी उत्तर प्रदेशांत लाणवडीत आसूज ताची पाजां, फुलां आजी फळां सामान्य लेमजापश्स खूब वेगळी आसतात. हाका वसाँतल्याज एकदांच फुलां आजी फळां धरतात. फळां बरे प्रतीचीं आसूल तांचें उत्पादजय भरपूर आसता. ह्या फळापसून सरबत, मुरांबो आली लोणचें करतात. कॅलिफोर्जियाचे लोक संत्राच्या ख़ुटाचेर लेमजाचे दोळे भरूज कल्तमां करतात. इटालियन आनी गल्तूगल ह्या प्रकाराचे दर झाडाचे वसुकी उत्पादन ६00 - ८00 फळां आसता. ताज्या फळाच्या रोसापसूज लेमोजेड आजी हेर पेयां तयार करतात. फळाचे सालीपसूज तेल काडूज ताचो उपेण वेगवेगळ्या रवाद्यपदाथfक आजी पेयांक रूच हाडपारवातीर करतात. ऊर्ध्वपतित DD BB DD BDDDDD DDD BBBBDD BBBBBS BBB सालीतल्या घव्या भागापसूज पेक्टीज काडटात आजी ताची उपेण फळांचे जंम आजी जॅली तयार करपारवातीर तशेच वरवद उद्येगांत तिपमाज, गाब्रिएरुत शेझ शुणकारी आसता. तशेंच हो रोस मूत्रल आसूल जोर आयल्यार हांचेर शुणकारी आसता.ह्या फळांचे लोणचे पानदरीचे वाडीचेर बन्याक पडटा. फळाची साल पाचक आजी पोट दुरुवीर दितात. फळांत अ, ब, आजी क हीं जीवजसत्वां आजी लवणां आसूज स्कव्हीं जांवाच्या रोगाचेर लेमजाचो