Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/418

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

षटकोनी, पेटयो आनी तबकां हांचेर लाखेंचें रंगकाम आनी शिंपयांचें जडाव काम केल्लें, दिश्टी पडटा अलंकार आनी प्रसाधनां दवरपाक साेबीत लांकडाच्याे पेटयाे आनी तबकां करतात काश्मीर आनी म्हैसूराक अशें तरेच्याे लांकडा वस्तू व्हड प्रमाणां तयार करतात तातूत शिंशें ,आक्राेड वा चंदन हांच्या लांकडाच्या पेटयाे, तबकां, डबयाे दिवे आशा वेगवेगळ्या वस्तूंचाे आस्पाव जाता.

गुजरात काठेवाडच्या लांकडी कलाकामांत आसनां, मंचक, पाळणीं आदी प्रकार दिश्टी पडटात हांचाे प्रत्येक भाग लेथीच्या आदारान वाटकुळाे करतात आनी उपरांत लारवेचाे रंग दितात. हेर नक्षीकाम स्वतंत्रपणान करतात. एका काळार खूब लाेकप्रिय आशिल्ल्या हया कामाक संरवेडा फर्निचर आशे म्हण्टात. काठेवाडांत सदया घराण्याचाे अलंकार हे नदरेन ताचाे वापर जाता.

पुर्विल्ल्या काळांत सगळेकडेन चडशीं लांकडी आयदनां वापरताले. वैदिक यज्ञकर्मांत लागपी सगळीं आयदनां लाकडांचीच आसतालीं. मातयेच्या आनी धातूच्या आयदनांचो प्रसार जातकच ह्या आयदनांचो उपेग उणो जावंक लागलो. नवाश्मयुगासावन लांकडी घसरगाडयो वापरांत आशिल्ल्यो. हीं लांकडी वापनां वजनान हलकीं आनी घटमूट आसतलीं. फुडें मनशांनी उखलून व्हरपाच्यो पालख्यो आनी मेणे अस्तित्वांत आयले. देवळांतल्या लांकडी पालख्यांचेर लाखेचो रंग वा भांगरा-रूप्याचे पत्रे सजयल्ले आसून ह्यो पालख्यो वर्सुकी उत्सवांनी अजुनूय वापरतात. दक्षिण भारतांत खूबकडेन देवालयांनी लांकडी रथ आसात. चार चाकांच्या व्हड चौथऱ्याचेर चार ते सात मजले क्रमान ल्हान ल्हान जायत वचपी आनी सगळ्यांत वयर शिखर अशी रथाची रचना आसता. गोंयांत मंगेशी,कवळ्यां,फातर्प्यां सारक्या जायत्या देवळांनी अशे लांकडी रथ दिश्टी पडटात. हांचेभायर गोंयांतल्या खूबशा देवळांनी लांकडी कलाकाम केल्लें दिश्टी पडटा. हांतूत म्हाड्डोळच्या म्हाळशेच्या देवळांतलें लांकडी कोरीन काम केल्ले सोबीत खांबे, शिरोडेच्या कामाक्षीच्या देवळांतले नक्षीदार लांकडी खांबे तशेंच रुप्यान मढयल्लो नक्षीदार कोरीव काम केल्लो लांकडी दरवाजो, मडकयच्या नवदुर्गा देंवळांतलें लांकडी खांब्यांचें कोरांतिल्लें नक्षीदार काम पळोवपासारकें आसा.

मुर्ती आनी रुपडीं: सुरवाच्या तंत्रीक कुशळटाय दाखोवपी बीर-कौर ह्या भारतांतल्या मुर्तीपसून ते सयाम-कंबोडियांतल्या सोबीत बुद्धमुर्तीमेरेनच्या सगळ्यांचो हांतूत आस्पाव जाता. आफ्रिका आनी पॅसिफिकांतल्या जुंव्यांवयल्यो पुर्विल्ल्यो देवता आनी पुर्वज मुर्ती ह्याच तंत्रीक बंधनाच्यो मेळटात. इजिप्तांतल्या समाध्यांतल्यान जायत्या लांकडा मुर्ती मेळ्ळ्यात. तंत्र आनी कला हे बाबतींत ह्यो मुर्ती अग्रेसर,मर्यादाबद्ध आनी सोबीत अशो आसात. तशेंच,जडावाचेय आनी रंगाचे सजावटीन ह्यो मुर्ती ओडलायण्यो दिसतात. तिबेट,थायलंड आनी रव्मेर प्रजासक्ताकांत(कांपुचिया) लांकडी मुर्तीचे कांय बरे नमुने पळोवंक मेळटात. नेपाळांतल्या काठमांडू शारांतले अवलोकितेश्र्वराची 2.1मी. उंचायेची बशिल्ली लांकडी मीर्त आसा. पंदराव्या शतमानांतली कांपुचियांतली कोरांतिल्ल्ी बुद्धाची रंगीत मूर्त आकारान सादारणशी आसा. तिबेटी कलाकारांनी सोळाव्या शतमानांत खास प्राविण्य मेळोवन मुर्तीची घनताय आनी तिची भायली रेखा हांचो बेस बरो संगम सादपांत यश मेळयलें. मुर्तीकलेचे ल्हान आंग म्हळ्यार रुपडीं. मुळाव्या समाजांतले परंपराबद्ध लोक आनी आयजय कांय भागांतल्या आदीवासी नाचांनी मनशांचीं,सवण्यांची,मोनजातींची वा यक्ष हांचीं बी रुपडी घालतात. कटोरीच्या आकाराचो एक लांकडी कुडको घांसून,तासून ताचेर नाक,दोळे आनी ओंठ कोरांततात आनी ते रंगयतात. खेळणीं: आर्विल्ल्या काळांत लांकडाचो म्हत्वाचो उपेग म्हळ्यार खेळणीं तयार करप. हांतुतलीम चडशीं खेळणीं लेथीचेर तयार करतात. हातूंत राजा,राणी शिवाय पशु-पक्षी,रांदपाचो सेट(आयदनां,लाटफळें,रांदन बीं) ह्या खेळांचो आस्पाव जाता. हीं खेळणीं तैलरंगान रंगयल्लीं आसतात. हात,पांय आनी तकली खिळ्यांनी जोडिल्ली आसता. ह्या सगळ्या खेळण्यामदीं बावल्यो चड म्हत्वाच्यो आसात. कांयकडेन अशीं खेळणीं त्या-त्या थळाचें खाशेलपण आशिल्ल्यान तीं चड खपतात. वाद्यां: लांकडापसून वेगवेगळ्या तरांची वाद्यां तयार करतात. नाद परावर्तीत करप हो लांकडाटो म्हत्वाचो गूण. तंतूवाद्याक लागपी दुदयापसून लांकडी नळकांड्यापसून तयार केल्ल्या आघात-वाद्यांमेरेन वेगवेगळे प्रकार उपलब्ध आसात. सतारीक दिल्लो मोराच्या दोळ्याचो आनी मानेचो आकार तशेंच मकरमुखाचें लांकडी तबलें हीं वाद्यां कोरीव कामाचे नदरेन म्हत्वाचीं आसात. हत्यारां: लांकडापसून तयार केल्ल्या वेगवेगळ्या हत्यारांमदीं रंगीबेरंगी आनी नक्षीदार ढाली हांचो मुखेलपणान आस्पाव जाता. आजुनय जायत्या रानटी जमातींनी हीं आयुधां तयार करतात. पूण प्रत्यक्षांत झुजांत तीं सद्द्याच्या काळांत उपेगांत नाशिल्ल्यान राज्यरोहण,धर्मीक विधी वा उत्सव अशाच वेळार तीं वापरतात. पुर्विल्ल्या काळासावन फर्निचर वापरांत आसा. ताच्यो वेगवेगळ्यो शैली आनी कलाकुसर,त्या काळांतली संस्कृताय आनी विकास हांचा गवाय दितात. भारतांत वेगवेगळ्या प्रकारांच्या पोतांचे मोव आनी घट लांकडाचें फर्निचर पुर्विल्ल्या काळार सावन व्हड प्रमाणार निर्माण जालें. हें फर्निचर काळाच्या ओघांत नश्ट जालें तरी शिल्पचित्रां वा कलानिर्मितीविशींच्या ग्रथांनी वा पुरावशेशांवयल्यान पुर्विल्ल्या लांकडी फर्निचराचे नमुने पळोवंक मेळटात. सद्द्याक लांकडाक पर्यायी अशे जायते पदार्थ निर्माण जाल्ल्याल वेव्हारीक उपेग आनी कलाकुसरींचे माध्यम हे नदरेन लांकडाचो उपेग आनी म्हत्व उणें जालां.