Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/368

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

आनी युंग हांच्या मनोविश्र्लेशण – लिध्दांताक लागून अर्दसुप्त मनांत लिपून आशिल्लें रोमान्साकडेन लागसरचे अशे अणभव उक्ते करपाची मेकळीक आर्विल्ल्या लेखकांक मेळ्ळी. मिथ्य (पुराण) आनी रुपककथांचो उपेग करून ताणीं बरयिल्ल्यो कादंबऱ्यो हें रोमान्स परंपरेचेंच दायज. फ्रांट्स काफ्का हे जर्मन कादंबरीकारान आपल्या द कॅसल हें कादंबरेन रोमान्साच्या पारंपरीक तंत्राचो आर्विल्ल्या पद्दतीन उपेग केला. रोमान्स आनी वास्तव, आदर्शवाद आनी वस्तुस्थिती हातुंतलो परस्परविरोध सरव्हँटिझ ह्या स्पेनीश कादंबरीकारान आपल्या दाँ किशॉत हें कादंबरींत तांकीन दाखोवन दिलां. सतराव्या शेंकड्याचे अखेरेक अस्तंत युरोपीयन साहित्यांत वाङ्मयीन सत्यविशींचो वाद गाजतालो. ताका लागून रोमान्स हो वाङ्मयप्रकार भायरायल्लोच म्हळ्यार जाता. पूण इंग्लंडांत मात गॉथिक कादंबरेच्या रूपान तो अठराव्या शेंकड्यांतय दिश्टी पडटा. आर्विल्ल्या साहित्यांत पारंपारीक रोमान्स बरयतात, पूण रोमान्साचें तंत्र वापरून रुपकात्मक – औपरोधिक कादंबऱ्यो बरयतात. टोल्कीनची लॉर्ड ऑफ द् रिंग्झ ही कादंबरी मालिका हाचीच देख. अमेरिकन वॅस्टर्न, कादंबरी वा गुप्तहेर कथा हे एके तरेन रोमान्साचीच गरज आर्विल्ल्या काळांत भागयतात.


रोमी कोंकणी साहित्यात लोकप्रिय आशिल्ल्यो रोमांसी (कादंबऱ्यो) ह्या प्रकारांत येतात.


-कों. वि. सं. मं.


रोयण : वाळटीन (कृनि किटकांनीं) निर्माण केल्लें मातयेत्या कणांचें ऊंच आनी कोनासारकें घर. हे रोयणींत वाळटीच्यो मुयो आपलें खाण सांठयतात. हे रोयणींत तांची मुखेल राणी मूय आसता. तिचे आज्ञेवयल्यान मुयो रोयणीची रचणूक आनी तशे हेर कारभार करतात. रोयण हें ह्यां मुयांचें राज्य कशें आनी ह्या राज्यावस्तीं तांकां सगळे तरेचो आश्रय आनी संरक्षण मेळपाक मदत जाता.


भारतीय संस्कृतींत रोयणीक सांस्कृतीक संदर्भ आसा. दक्षिणेंत सगळेकडेन तिची पुजा करपाची चाल आसा. महाराष्ट्रांतूय नागपंचमीच्या दिसा नागावांगडा ग्रामललना रोयणीचे पुजेखातीर सगळीं जाणां गांवाभायर वतात. दक्षिण कोंकणांत सांतेरी नावांची एक ग्रामदेवता आसा. रोयण हेंच तिचें प्रतीक. कितल्याशाच जाग्यांचेर रोयणीचेर देवूळ बांदतात. मालवण म्हालांत मसुरे ह्या गांवांत मायमाउलीचे देवूळ आसा. तातुंतली देवी ही रोयणीच्या रुपांत आसा. ही रोयण पांचशें वर्सांची पुर्विल्ली आसून, रोयणीचो घेर 20 फूट आनी उंचाय 15 फूट आसा. तातुंतली देवी नागिणीच्या रुपान दिश्टी पडटा असो समज आसा. परशुरामाची आवय म्हणून नामना आशिल्ली रेणूका हिका ग्रामदेवी मानल्या. तीय मुळांत धर्तरेचीच देवता. तिचो रोयणीकडलो संबंद कितल्याशाच कथा काणयावयल्यान मेळटा. रेणुका ही रोयणींतल्यान जल्माक आयली आनी निमाणें रोयणितच अदृश्य जाली, अशी कथा आसा.


रोयण आनी रेणुका हांचो आनीक एक संबंद त्या शब्दांतल्यान मेळटा. तो म्हळ्यार रेणू म्हळ्यार बारीक कण, हाचेवयल्यान स्त्रीलिंग रेणुका हे उतर तयार जालें. रोयण ही सुक्षम मातयेच्या म्हळ्यार रेणूंपसुनूच तयार जाल्ली आसता. हाचेवयल्यान रेणुका आनी पृथ्वी हांचो संबंद लागींचो आसा. धर्मीक कृत्याखातीर ज्यो पांच पवित्र मृत्तिका सांगल्यात, तातुंतली एक रोयणीची माती. होच पवित्र्याचो संकेत फुडें आर्यांनीय मान्य केलो.


रेणुका ही भूदेवी. तिचें रेणुका हें नांव पृथ्वीवाचक. रेणु + क = रेणुमयी = पृथ्वी. रेणुंनी तयार जाल्ली रोयण हें रेणुकेचे उपासनेखातीर वापरील्लें सैमीक प्रतीक. धर्तरी ही सगळे जीव सृश्टीची धारित्री (निर्मिती) आऐशिल्ल्यान, तिची रोयणीच्या रुपांत प्रतिकात्मक पद्दतीन पुजा करप सभावीक आसा.


रोयणीच्या रुपांत पुजतात ती मातंगी आनी सांतेरी ह्यो दोनूय देवी रेणुकेकडेन एकरूप आसात. मातंगीचें चरित्र रेणुकडेन जुळटा. दक्षिण कोंकण आनी गोंयांत सांतेर, भुमका हीं लोकदैवतां भूंयदेवतेचीं रुपां आसात.


-कों. वि. सं. मं.


रोहरर, हायिन्रिख : (जल्म : 6 जून 1933, बुक्स-स्वित्झर्लंड). स्वीस भौतिकीविज्ञा. क्रमवीक्षण सुरंगी सुक्ष्मदर्शकाचो अभिकल्प तयार केल्लेखातीर रोहरर हाका गेर्ट बिनिग ह्या जर्मन भौतिकीविज्ञावांगडा 1983 वर्साच्या भौतिकीच्या नोबॅल पुरस्काराच्या अदर्या भागाचो भोवमान मेळ्ळो आनी उरिल्ल्या अदर्या भगाचो भोवमान एर्न्स्ट रुस्का हाका इलॅक्ट्रॉन सुक्ष्मदर्शकांच्या अभिकल्पाखातीर मेळ्ळो. रोहरर हाणें झुरिकांतले स्वीस फॅडरल इन्स्टिट्यूट ऑफ टॅक्नोलॉजी हे संस्थेंत शिक्षण घेवन 1960 वर्सा ताणें पीएच्.डी. पदवी घेतली. उपरांत अमेरिकेंतल्या न्यू ब्रन्सविक च्या रटगर्स विद्यापिठांत ताणें दोन वर्सां संशोधन केलें. 1963 वर्सासावन ताणें आयबीएम् झुरिक रिसर्च लॅबोरेटरींत आपलें संशोधनकार्य सुरू केलें. ताणें सांता बार्बराच्या कॅलिफोर्निया विद्यापिठांत एक वर्स (1974 – 75) काम केलें.