थारायतालें. रोमानियन लोकांक आपलें काम, वेवसाय वा धंद्यां लेगीत बदल करतलो जाल्यार सरकाराची परवानगी घेवची पडटाली. पूण क्रांतीउपरांत त्या मळांचेर लोकांक थोडीभोव मेकळीक मेळपाक लागल्या. रोमानियन लोकांच्या जेवणांत मांसाचो चड उपेग जाता. मितीतेयी वा क्रोकेट्स आनी च्योरिसां हे तांचे आवडीचे पदार्थ. सणा –परबे दिसा ते लोक ‘मामालीगा’ हो पदार्थ करतात. वायन आनी ब्रॅण्ड हीं थंयचीं लोकप्रिय पेयां. तें पेय थंय ‘झुयका’ नांवान प्रसिदद आसा.
रोमानियन ही थंयची अधिकृत आनी राजकी भास. पूण रोमानियेंतले कांय जर्मन आनी हांगेरियन लोक आपलेभितर उलयतना आपले थळावे भाशेचो उपेग करतात. पुर्विल्ल्या काळांत रोमी लोकांची सत्ता आशिल्ली. आयजमेरेन उदेंत युरोपांत लेटीन भाशेसावन तायार जाल्ली रोमानियन ही एकूच भास
. फ्रेंच, इटालियन, पुर्तुगेज आनी स्पॅनिश भाशेंकडेन रोमानियन भाशेचो लागींचो संबंद आसा. रोमानियेंत 6 ते 16 वर्सांमेरेन पिरायेच्या भुरग्यांक शिक्षण सक्तीचें आसा. मुळाव्या शिक्षणाचो तेंप आठ वर्सांचो आसता. मुळावें शिक्षण सोंपतकच विद्यार्थ्यांचे फिशालकायेप्रमाण सरकारचे देखरेखीखाला तांकां फुडल्या शिक्षणाखातीर तयार करतात. मुळावें शिक्षण पास जाल्ल्या सुमार अदर्या विध्यार्थ्यांक वेवसायीक शिक्षणांत प्रवेश दितात. तातूंत विद्यार्थ्यांक शेतवडींत आनी कारखान्यांनी उपेग पडपी मुळावें शिक्षण दितात. उरिल्ल्या अदर्या विद्यार्थ्यांक तांचे कुशळतायेप्रमाण यंत्रीक, कला आनी हेर वेवसायीक शिक्षणाखातीर प्रशिक्षण दितात. उच्च माध्यमिक शिक्षणांत पास जाल्ल्या फक्त 5% विद्यार्थ्यांक पदवीधर शिक्षणाखातीर प्रवेश दितात. रोमानियेंत फकत सात विश्र्वविद्यालयां आसून, तातुंतलें सगळ्यांत व्हडलें बुखारॅस्ट शारांत आसा.
रोमानियेंतले सुमार तीन – चथुर्तांश लोक ‘ईस्टर्न ऑर्थोडोक्स चर्च’ पंथाचे आसात, जाल्यार सुमार 7% लोक मुखेलपणान हंगेरियन हे रोमान कॅथलीक पंथी आसात. प्रोटेस्टण्ट, इस्लाम, जुदायीसम आनी हेर धर्मांचेय लोक थंय कांय प्रमाणांत आसात. देशांतले वेवसायीक कलेचेर मुखेलपणान रोमानियन गांवगिरे संस्कृतीचोच प्रभाव पडिल्ल्याचो दिश्टी पडटा. चित्रकलेंत मुखेलपणान रोमानियन गांवगिरे जिणेचेरूच चित्रां पितांरिल्लीं आसात. देशांतलें फुडारिल्लें संगीत चड करून लोकसंगिताचेरूच आदारिल्लें आसता. संगीतकार जॉर्ज एनेस्को, मूर्तीकार कोंस्तान्तीन ब्रान्कूसी आनी नाटककार युगेन आएनेस्को हे रोमानियेंतले नामनेचे कलाकार.
बुखारॅस्ट, तिमीसोरा, क्लूज – नापोका, ईआसी, ब्रासो, गलाटी, ब्रायल, तिर्गमुरेस, अराद, बाकाउ, प्लोयेस्टी हीं देशांतली कांय प्रसिद्द शारां.
-कों. वि. सं. मं.
रोमान्स : एक साहित्यप्रकार. रोमान्स हें उतर सामान्य मनशाची भास असो अर्थ उक्तावपी ‘Romanz’ ह्या पोरन्या फ्रेंच उतरावयल्यान आयलां. (फ्रेंच, प्रॉव्हांसाल, इटालियन, स्पेनिश, आनी रेमानियन ह्यो लॅटिनांतल्यान आयिल्यो रोमान्स भासो). उपरांत रोमान्स – भाशेंतली साहित्य कृती असो अर्थ ताका मेळ्ळो. जेफ्री ऑफ मॉनमथच्या इस्तोरिया रेगूम ब्रितानॅॲ (1137) हें लॅटिन इतिवृत्ताच्या रॉबेअर वासान केल्ल्या पद्ममय रुपाकाराक रॉमा द् ब्र्यून हें नांव दिलें. तर व्हर्जिल हें लॅटीन कवीच्या ईनिड ह्या म्हाकाव्याच्या रुपाकाराक लि रोमांझ देनेयास म्हणून संबोधूंक लागले. अनपेक्षित आनी चमत्कृतीपूर्ण प्रसगांनी भरिल्ली मध्ययुगीन गद्यकाणी वा मोगाकाणी वा नाट्यमय मोगागीता ह्या अर्थानय हें उतर वापरतात. एक वाङ्मयप्रकार म्हूणन रोमान्साचीं कांय ठळक लक्षणां दिसतात (1) भूतकाळांतल्या उमरावी जिणेचेर आदारिल्लें मोग आनी साहसांनी भरिल्लें कथानक, प्रणयरम्य अशे प्रसंग, इद्रियगोचर वर्णनां, सांदी सरळ पूण कांयवेळार रुपकात्मक दिसपी व्यक्तिचित्रणां, तशेंच खाशेले नेम, रितीरिवाज, वा मुल्यां कांटेकोरपणान पाळपी व्यक्तीरेखा, अनपेक्षीत, अदभूतरम्य घडणुको वा प्रसंग, अतिमानवी आनी भयानक गजालींचो वापर, अरिश्टां आनी दुख्यांतल्यान खोशयेची अखेर. वाङ्मयप्रकार म्हणून रोमान्साचें जनकत्व म्हाकाव्यांकडेन वता. पयलीं रोमान्साचें माध्यम हें काव्यूच आशिल्लें,पूण कादंबरेच्या प्रभावान गद्यांतूय रोमान्स बरयलें. हो खाशेलो युरोपी वाङ्मयप्रकार मानतात. तरीय पुर्विल्ल्या भारतीय आनी इजिप्ती काळासावन ताका दायज आसा. बाणभट्टाची कादंबरी, अरेबियन नायट्स ह्यो लेगीत रोमान्साच्योच देखी. बाराव्या शेंकड्यांतलें सुरवेचें रोमान्स. देखीक – रॉमां द् तॅब, रॉमा देनेयास, आनी रॉ माद् त्र्युवा हांचे विशय पुर्विल्ल्या काव्यग्रथांतल्यान घेतिल्ले आसात. रॉमा दालेक्सांद हें बाराव्या शेंकड्यांतल्या रोमान्सामदीं भारताविशींचीं विस्मितांची वर्णनां दिसून येता. नवयौवन (तरणाटेपण) मेळोवन दिवपी घसघशे, रानांत वाडिल्ल्यो पुश्पकन्या, सुण्याचें मस्तक आशिल्लें मनीस आदी. फ्रेंचे कवी क्रेत्यँ द् त्र्वा हाणें अदमासान 1165 ते 1190 ह्या काळांत एरेक, क्लिजॅस, लांसलो, इव्हँ आनी पर्सेव्हाल हे पांच रोमान्स बरोवन ह्या वाङ्मयप्रकाराक नवें रुप दिलें. ताचे हे रोमान्स राजा आर्थर आनी ताचे सरदार ह्या विशयाचेंर आधारिल्ले आसात. ट्रिस्टान आनी इसोल्ट हांगेलो शोकात्म उत्कट मोग हो लोगीत बऱ्याचशा रोमान्साचो आवडटो विशय. गोट्फ्रीट फोन स्ट्रासबुर्ग हाचें त्याच विशयावयलें म्हाकाव्य एक उत्कुश्ट रेमान्स मानतात.
रोमान्स पलायनवादी वाङ्मय मानतात, पूण मध्ययुगीन रोमान्स आनी सोळाव्या शेंकड्यांतलो इंग्लीश साहित्यांतलो रोमान्स हांचो उद्देश राजपूत तशेंच सत्ताधाऱ्याचें शिक्षण हो लेगीत आशिल्लो. मनशाच्या मनांत एक सपनसृश्ट आसता आनी रोमान्स ही ताची अभिव्यक्ती आसता, अशें श्लेगेल आनी कोलरिज म्हण्टाट. फ्रॉयड
