वेवसाय नश्ट जालो आनी थंयचे विणकार इंग्लंडाक गेले. नेपोलियन अनी ताच्या उपरांतच्या काळांत फ्रांसांत रेशमाच्या किड्यांचें परतून संवर्धन करूंक लागले. इंग्लंडांत चवदाव्या शेंकड्यांत रेशमाचे निर्मितीक सुरवात जाली आनी सोळाव्या शेंकड्यांत ह्या वेवसायाक नेट आयलो. 1860 वर्सा उपरांत हो नेट उणो जालो. एकुणिसाव्या शेंकुड्यांत युरोपांत स्वित्झर्लंड आनी जर्मनीक हो वेवसाय खूब भरभराटीक आयलो. रशियेंत 1890 वर्सा हो उद्देग सुरू जालो. अमेरिकेंत रेशमी कापडाची पयली गिरण 1810 वर्सा सुरू जाली, आनी एकुणिसाव्या शेंकड्याचे निमाणें ह्या उद्देगाची थंय वाड जाली. एकुणिसाव्या शेंकड्यांच्या मध्याक चीन, भारत आनी जपान कच्चया रेशमाची निर्यात करपाक लागल. दुसऱ्या म्हाझुजाच्या काळांत ग्रीस, स्पेन, ब्राझील, रशिया ह्या देशांनी उद्देगांत वाड जाली.
रेशमाच्या किड्याचे रानटी आनी संवर्धीत अशे दोन प्रकार आसात. हातुंतली तुतीच्या पानांचेर वाडयतात ती संवर्धीत प्रकारांतली बाँ. मेरी ही जात. हिचेपसून चडशें रेशमी मेळटा. तेच भाशेन बॉम्बिसिडी कुळांतल्या कांय हेर जातींचेंय संवर्धन करतात. साग, ऐन, ओक एरंड ह्या रानटी रुखांचीं पानां खावन जियेवपी रानटी रेशमाच्या किड्यांच्यो खूब जाती आसात. तांचेपसून मेळपी रेशमाक टसर, एरी, मुगा अशीं नांवां आसात.
तांतीं, अळी वा सुखंट, कोश आनी पाखो अशो पारव्याच्यो चार अवस्था आसता. तातुंतलो सुखंट आपल्या संरक्षणाखातीर आपले भोंवतणीं कोशावरण तयार करून कोशावस्थेंत वता आनी ह्या कोशावरणापसून रेशमी मेळटा.
रेशमांत 75% फायब्रोयन, 20% सेरिसीन, 3% मेण आनी 1% ते 2% हेर द्रव्यां आसतात. फायब्रोयनाचो दाट आनी नितळ स्त्राव तनित्रांतल्यान भायर येतना तातूंत सेरिसिनाचो स्त्राव मेळटा. हवा लागतकच फायब्रोयन घट्ट जाता आनी सेरिसिनान दोनूय तंतू दसून दोट्टी धागो तयार जाता. किडो शरिराची हालचाल करीत राविल्ल्यान हो धागो ताच्या शरिराभोंवतणी इंग्लीश आठ (8) आकाराप्रमाण घुस्पात. 24 वरांभितर किडो ह्या भायल्या जाळ्यांत लिपता. तीन ते पांच दिसांभितर कोशावरण पुराय जाता. कोशावरण तयार जातना किड्याचें शरीर बारीक जायत वता आनी कोशावरण पुराय जाता. कोशावरण तयार जाताना किड्यांचे शरीर बारीक जायत वता आनी कोशावरणाची लांबाय सुखंटाचे लाबायेपरस उणी जाता. जाती आनी लिंग हांचेप्रमाण कोशावरणाचे आकार आनी आकारमानां वेगवेगळीं आसतात. तांची लांबाय 15 ते 25 मिमी. आनी व्यास 10 ते 20 मिमी. आनी वजन 2.2 ग्रामांमेरेन आसता. सादारणपणान कोशावरणाचेर 600 - 615 मी. धागो आसता. एकबार, दुबार, बहुबार आनी संकरीत जातींप्रमाण कोशाचें वजन, लाबाय, रुंदाय आनी धाग्याची लांबाय चड – उणी आसता. बहुबार जातीचे कोश उण्या दर्जाचे पूण एकबार जातीचे कोश खुबूच दर्जेदार आसतात. दुबार आनी संकरीत जाती प्रचलित आसून तांचेपसून मेळपी धागो सरासरी 600 मी. आनी चडांत चड 900 मी. आसता. कोशावरण तयार जातकच, तें हून उदकांत उडयतात वा ताका वाफ दितात आनी किड्याक मारतात. ना जाल्यार किड्याचें रुपांतर पाख्यांत जाता आनी तो कोश फोडून भायर सरता. कोश फुटल्यार रेशमाचो धागो तुट्टा. तेखातीर पयलीं किड्याक मारतात. उपरांत कोश बरे सुकयतात आनी गरजेप्रमाण धागो काडपाखातीर वापरतात. बरीं वेंचीक कोशावरणां वेगळीं काडून तांची पुराय वाड जावपाक दितात. तातुंतल्यान भायर पडपी नग – मादीचें तीन वरांभिरत मिलन जाता. मादी एके खेपे 200 ते 500 तांतयां घालता आनी रोखडीच मरता. रेशमाची उत्पादकताय आनी प्रत बहुवार जातीपरस दुबार जातींत चड आसा. पूण ताची वीण मात वर्सांतल्यान दोनूय खेपे जाता. सुप्तावस्थेंतल्या तांतयांचेर हायड्रोक्लोरीक आम्लाची प्रक्रिया करून करून तांतयां वर्सांतल्यान चड खेपे उबोवपाची तजवीज करतात. ताका लागून दुबार जातीचे गुणधर्म आनी जायते खेपे संगोपन आनी संवर्धन वर्सूयभर शक्य जाता.
बाँ. मरी ह्या किड्याभायर ह्या कुळांतल्या तुतीच्या पानांचेर जगपी स जातींचें संवर्धन भारतांत करतात. बाँ. टेक्स्टॉर हे बंगालांतले जातीचे पाखे व्हड आसून तांचीं कोशावरणां मोव आसतात, बाँ. सायनेन्सिसच्यो वर्सांतल्यान जायत्यो पिळग्यो निर्माण जावपाक शकतात. बाँ. क्रोएसी, बाँ. फारच्युनॅटस आनी बाँ. ॲरॅक्युनॅन्सिस ह्या जातींच्योय कर्सांतल्यान जायत्यो पिळग्यो निर्माण जावपाक शकतात. तशेंच फिलोसॅमिया सिंथिया, पॅचिपासा ओट्स, सॅमिया सेक्रोपिया, सॅ.ग्लोव्हरी, कॅलोसॅमिया प्रोमॅथी, टिलिया, पॉलिफेमस आनी ऑटोमेरिस जो. अशो हेर साबार संवर्धीत जाती अस्तित्वांत आसात. जायत्या रानटी पाख्यांचे सुरवंटय रेशमाचीं कोशावरणां तयार करतात. पूण तांचेपसून मेळपी रेशीन बऱ्या दर्जाचें नासता. जगांतल्या रेशमाच्या वट्ट उत्पादनांत रानटी रेशमाचो वांटो 1-2 टक्के आसा. ह्या किड्यांचे टसर, एरी आनी मुगा हे मुखेल प्रकार आसात. हांचेभायर सगळ्या तरांच्या पानांचेर जगपी ॲटॅकस ॲटलास ही रानटी जात भारत, श्रीलंका, ब्रह्मदेश, चीन आनी जपानांत वाडयतात.
रेशमाच्या किड्यांचें संगोपन करपाखातीर चड करून भारतांत आनी युरोपांत तुतीची मोरस इंडिका ही जात लायतात. ह्या पानांचेर वाडिल्ल्या किड्यांपसून चड घट्ट रेशमी मेळटा आनी ताचो वापरय फायद्याचो आसता.
उश्ण प्रदेशांनी तांतयां सैमीक रितीन उबयतात. हेर जाग्यांनी मात उबोवपाखातीर तांकां कृत्रीम रितीन ऊब दिवची पडटा. तुतीच्या झाडाक कोमऱ्यो येवपाच्या वेळार तांतयांतल्यान सुरवंट भायर येवचो अशे तरेन तांतयां उबयतात.
