नामद रेड्डी मडें लासतात. पूण मेल्लो मनीस आंकवार आसल्यार बशिल्ले स्थितींत पुरतात. मड्याचेर गुलाल आनी विड्याचीं पानां घालतात. जंय मडें लासतात थंय ताचो वारस 5 पयशे पुरता आनी त्या जाग्यार सरण रचून ताचेर मडें दवरतात. उपरांत जमिल्ले लोक मड्याचेर दुर्वा घालतात आनी मागीर मड्याक उजो लावप जाता. तिसऱ्या दिसा मेल्ल्या मनशाच्यो हस्ती एकठांय करून न्हंयेंत उडयतात. मडें लाशिल्ल्या जाग्यार मेल्ल्याची मातयेची प्रतिमा करून स्थापतात आनी ताचे आवडीचे पदार्थ करून ते प्रतिमे मुखार दवरतात. सव्या, णवव्या वा इकराव्या दिसा मेल्ल्या मनशाचे कपडे, वस्ती धुयतात आनी घरांतल्या देवामुखार दवरतात. त्याच वेळार शीत आनी पुरणपोळी हांचो निवेद दाखयतात. मनीस मेले उपरांत म्हयन्याभितर ताचो टाका घरांतल्या देवांत दवरतात आनी ताची पुजा करतात. उपरांत वर्सभर मेल्ले तिथीक भुतांखेतांक अन्न ओंपतात. हे लोक श्राध्द मात करिनात.
शेती हो नामद रेड्डींचो पारंपारीक वेवसाय. कांय लोक शेती मजुरी वा हेर उद्देगूय करतात. शेतीविशीं तांचे जायते उत्सव आसत.
पावसाळ्यांत पेरणी करचेआदीं नांगराची आनी क्षेत्रपालाची पुजा करतात. पुजा करचेआदीं नांगर नितळ धुवन ताका लक्ष्मीचें मुखेंय घालतात. बैलाक नांगराक जुंपचेआदीं ताका कपलाक विभुती लावन पांयां पडटात, ताका गोड गोड खावंक दितात आनी ताचे भोंवतणीं भाकरेचो कुडको उंवाळून उडयतात. कालमानानुसार रेड्डीचें संस्कृतीक गरजेप्रमाण बदल जायत आसा. भाद्रपद उमाशेक ते करगपुजा म्हळ्यार लक्ष्मीची पुजा करतात. त्या दिसा जेवण रांदून ते शेतांत व्हरतात आनी चार दिकांक तातुंतलो थोडो वांटो उडोवन उरिल्लें घरचीं मनशां जेवतात.
आश्र्विनी पुनवेक तांचो सिगी हुन्नवी हो विधी आसता. धान्याचें खळें तयार जातकच तातूंत एक खांबो पुरून ताची पुजा करतात. सांजवेळचे खळ्यांत बैल बांदून मळणी करतात तेन्ना डांगोरा नांवाचीं पदां गायतात
-कों. वि. सं. मं.
रेड्डी, नीलम संजीव : (जल्म : 19 मे 1913 इल्लूरू अनंतपूर, आंध्र प्रदेश; मरण :1996).
भारताचो सवो राश्ट्रपती. पिरायेच्या 14 व्या वर्सासावन ताणें भारताचे स्वातंत्र्य चळवळींत वांटो घेवपाक सुरवात केली. पिरायेच्या 16 व्या वर्सा तो गांधिजीक मेळ्ळो आनी थंयच्यान प्रभावित जावन तो उपरांत गांधीवादी म्हूण वावुरपाक लागलो. मद्रासचे थियोसॉफिकल कॉलेजींतल्यान ताणें उच्च शिक्षण घेतलां. 1931 त शिक्षण अर्द्यार सोडून ताणें आपल्याक पुरायपणान स्वतंत्रता आंदोलनांत ओंपून घेतलो. त्या वेळार गांवागांवांनी सभा घचोवन हाडप हो ताचो मुखेल वावर आसलो. 1936 त ताका आंध्र प्रदेश काँग्रेस समितीची मंत्री केलो. 1904 – 45 मेरेन आंदोलनांनी वांटो घेतिल्लो म्हूण ताका बंदखणीची ख्यास्त भोगची पडली.
भारत स्वतंत्र जाल्याउपरांत 1949 त आंध्राच्या श्रीकुमार स्वामीच्या राज्य मंत्रीमंडळांत ताका मंत्रीपद फावो जाल्लें. 1953 त ताका आंध्र प्रदेशाचो बिनविरोध नेतो म्हूण वेंचून काडलो.
राश्ट्रपतीचे सातवे वेंचणुकेंत निलम संजीव रेड्डी 25 जुलय 1977 दिसा बिनाविरोध राश्ट्रपती म्हूण वेंचून आयलो. उपरांत 25 जुसय 1977 दिसा बिनविरोध राश्ट्रपती म्हूण वेंचून आयलो. उपरांत 25 जुलय 1982 मेरेन ताणें हें पद भुसयलें. भारताचें राश्ट्रपती पद सांबाळपी तो सगळ्यांत ल्हान पिरायेचो.
-कों. वि. सं. मं.
रेणुका : रेणुका ही भुंयदेवता. तिचें नांवूच भुंयेकडलो तिचो संबंद सुचयता. संस्कृतांत ‘रेण’ म्हळ्यार बारीक कण. ह्या ‘रेणु’ उतराक ‘का’ हो प्रत्यय लागून ताचें ‘रेणुका’ उतर घडलां. मातयेचे जायते कण एकठांय येवन घडटा ती आकृती म्हणजे ‘रोयण’. तिका उद्देशून रेणुका हें उतर वापरिल्लें मेळटा. रेणुकेचो जल्मच रोयणींतल्यान जालो आनी ती रोयणिंतूच अंतर्धाना पावली अशी आख्यायिका कितली सत हें सांगूंक नजो. पूण ‘रेणुका’ हें उतर ‘रोयण’ उतराक लागींचें हें उकतें आसा. (रोयण ‘रोयण’ रेणु = रेणुका).
रोयणीक धर्तरेचें प्रतीक मानतात. अनार्यांच्या सगळ्या भुंयदेवतांक मुळांत हेच रोयणीच्या रुपांत भजताले. अशाच दक्षिण भारतांतले रोयण रुपांतले अनार्यांच्या भुंयदेवतेचें वैदिक संस्कृतीच्या प्रभावाखाला संस्कृतीकरण जावन तिका आयचें रेणुकेचें रूप फावो जालां. रोयणीक जरी रेणुका म्हणून उल्लेखतात आसले तरी भौतेक कडेन रेणुकेच्यो मुर्त्यो मेळटात आनी त्यो उत्तानपाद, नग्न आनी शिरा विरयत आसता. तिच्या हातांत नागकाश्टूय दाखयतात. जातूंतल्यान तिचें मातृरूप आनी सृजनाकडलो संबंद उकतो जाता. रेणुका ही मनीस योनींत जल्माक आयिल्ली बायलमनीस. मरणा उपरांत तिका देवत्वाचो मान फावो जाला असोय निश्कर्श रेणुकेसंबंदान मेळपी जायत्या आख्यायिकांच्या आदारान काडचात. रेणुका ही संतत
