नदरेन पळयल्यार तिचे तोडीचें धर्मीक कर्मकांड संवसारांत हेर खंयच सांपडना. हाचेवयल्यान हे संस्थेची व्यापकता स्पश्ट जाता. यज्ञाकलागून वेगवेगळ्यो विद्या आनी कलांकूय उत्तेजन मेळ्ळें. यज्ञकल्पनेचो समाजजीवनाचेरूय खूबसो प्रभाव आशिल्लो. शास्त्रांच्या अभ्यासाकूय यज्ञांक लागून चालना मेळ्ळी.
एका काळांत समाजजिविताचेर प्रभाव आशिल्ली यथसंस्था आधुनिक काळांत प्रभावहीन जाल्या. व्हड प्रमाणांतले यज्ञ यागूय बरेच उणे जाल्यात.
यॅमॅनः यॅमॅन अरब रिपब्लिक. अक्षांश- १२.५-१८.0 रेखांश ४२.५-५३.५ (सादारण), राजपाटणः साना. उत्तर यॅमॅन आनी दक्षिण यॅमॅन एकठांय येवन घडिल्लो देश. दक्षिण यॅमॅनाक पिपल्स डॅमॉक्रेटीक रिपब्लीक ऑफ यॅमॅन जाल्यार उत्तर यॅमॅनाक यॅमॅन अरब रिपब्लिक म्हण्टाले. सदया ह्या दोनूय देशांक एकवटीतपणान रिपब्लीक ऑफ यॅमॅन म्हणून वळखतात.
दक्षिण यॅमॅनाचो आवांठ ३,३६,८६९ चौ.किमी.उत्तरेक उत्तर यॅमॅन आनी साउदी अरेबिया, उदेंतेक ओमान, दक्षिणेक गल्फ ऑफ एडन. अस्तंतेक उत्तर यॅमॅन बाब अल् मंडबचो दर्या दक्षिण यॅमॅना भोंवतणी आसात.
उत्तर यॅमॅनाचो आवांठ १,९५,००० चौ.किमी.ह्या देशाचे (आदलो देश) उत्तर आनी उत्तर उदेंतेक साउदी अरेबिया, दक्षिणेक दक्षिण यॅमॅन आनी अस्तंतेक बाब अल् मंडबचो दर्या आनी तांबडो दर्या (रॅड सी) आसात.
भूंयवर्णनः दक्षिण यॅमॅन चार भुगोलीक वाठारांनी पातळ्ळां १.दक्षिण दिकेकडलो वाठार दर्यादेगेच्या रुपांत १२०० किमी.लांब आनी १२-२५ किमी.रूंद आसा. २.सपाट सडयाचो वाठार (भितरली सुवात) ३.हद्रामाउंटचे उत्तरेक पातळिल्लें रेंवट ४.दोंगराळ आनी उंचायेच्या वाठारांत आशिल्लीं पाचवींचार देगणां.
उत्तर यॅमॅन भुगोलीक नदरेन वाठारांनी पातळ्ळां. १.उंचायेवयलो दोंगराळ वाठार आनी अशीर दर्यादेगेवयलो सपाट वाठार.
दक्षिण यॅमॅनांत तीन जुंवे आसात. १.कामारन हो जुंवो तांबडया दर्यांत आसा. (आवांठ १८१ चौ.किमी.) २.पेरीम (आवांट-३०० चौ.किमी.) ३.अरेबियन म्हासागरांत आशिल्लें सोकोत्रा (आवांट-३५०० चौ.किमी.)
उत्तर यॅमॅनांतल्या दोंगरांची सादारण उंचाय १२०० ते ३००० मी.आसा. जबलहदूर हें ह्या वाठारांतलें सगळ्यांत ऊंच तेमूक. (उंचायः ३७६० मी.). उत्तर यॅमॅनाचे उत्तर शिमेर रब् अल् खली हें रेंवट आसा.ह्या वाठारांतलें दर्यादेगेक टिहामटे एश-शाम म्हणून वळखतात. दर्यादेगेसावन ३२ ते ४८ किमी. रुंदायेच्या वाठारांतली भूंय नापीक आसा. उदेंतेकडल्यान वाठारांतूय नापीक भूंय आनी रेंवटां आसात.
न्हंयोः उत्तर यॅमॅनांत चडशो न्हंयो, दोंगराळ वाठारांतल्या मुळसांतल्यान सुरू जावन तांबडया दर्याक वचून मेळटात. देखीकः झेबीड, सिहॅम आनी सुरदूद. उत्तर यॅमॅनाच्या उत्तर वाठारांतल्यान कांय न्हंयांचे प्रवाह उदेंतेक व्हांवत वचून रब्-अल्-खलीच्या रेंवटांत गुप्त जातात. उत्तर यॅमॅनाच्या आग्नेय वाठारांतस्यान दक्षिण यॅमॅनांत व्हांवत वचपी न्हंयांनदीं बॅनें, तिबेन हांचो आस्पाव जाता.
हवामानः उत्तर यॅमॅनाचें तापमान सादारणपणान २० सॅ.आसता. वातावरण उश्ण आनी रेंवटी स्वरुपाचें. हांगाचे गिमाळे चड कडक आसनात. शिंयाळ्यांत कडक थंडसाण आनी चड-उणया प्रमाणांत बर्फ पडटा. गिमाळ्यांत वायव्य दिकेकडल्यान येवपी आनी शिंयाळ्यांत नैऋत्य दिकेकडल्यान येवपी वारो हांगा थोडोभोव पावस हाडटा. वर्सुकी पावसाचें प्रमाण ५०० मिमी.आसता. दक्षिण यॅमॅनाचें सादारण हवामान अशें आसलें तरी पावसाचें प्रमाण ४०-५० मिमी.इतलें उणें आसता.
वनस्पत आनी मोनजातः देशांतल्या दोंगराळ वाठारांत आनी न्हंयांच्या देगांनी तेचपरी दर्यावेळेवयल्या रेबकोंडांत व्हड प्रमाणांत वनस्पत दिश्टी पडटा. कांटयाळी वनस्पत हांगा व्हड प्रमाणांत दिश्टी पडटा. खाजूर, सीताफळ आनी युफेर्बिया हीं फळझाडां हांगा जातात. हांगा मेळपी ६०० तरांच्या झाडांमदीं आल्पायन रोज, तेरडा, तुळस, एल्डर, जुडास हांचो मुखेलपणान आस्पाव जाता. दोंगराळ वाठारांत बबून, कुरंग, बिबटो आनी सोंसो ही मोनजात जाल्यार विंचू आनी मिलिपॅड हे कीड-जीव देशाच्या साबार वाठारांनी मेळटात. हांगा सोरपांचें प्रमाण खूब उणें. ससाणे, गीद, डोमकावळे, कीर, हनीसकर, बीव्हर, फिंच हीं सवणीं हांगा चड प्रमाणांत आसात. कीड, मूय सारकिल्या वर्गांत मोडपी २७,००० जीव हांगा मेळटात.
इतिहासः अरबस्थानांतलो सगळ्यांत पिकाळ आनी गिरेस्त वाठार अशीं वर्णना पुर्विल्ल्या जाणकारांनी यॅमॅनाविशीं केल्यांत. आदल्या काळार हांगा व्हड प्रमाणांत वेपाराची देवघेव चलताली. वासाळ तेलां आनी मसाल्याचो वेपार हांचो मोटो वेव्हार सबाचे राजवटींत चलतालो इ.स.पयलीं १००० ते २००). हो यॅमॅनाचे भरभराटीचो काळ. उपरांत होच वेपार हेर अरब राज्यांनी पातळटकच ह्या वैभावाक देंवती कळा लागली. इ.स.पयलीं दुसरो शेंकडो ते इ.स.उपरांत सव्या शेंकड्या मेरेन हांगा हिम्यरायट राजघराण्याची सत्ता चलताली. इ.स.५२५ त किरीस्तांव इथिओपियन घुसखोरांनी हो वाठार आपल्या शेकतळा हाडलो. सातव्या शेंकडयांत हांगा इस्लाम धर्माचो प्रसार जालो. तेउपरांत हांगा इस्लाम धर्माच्या शिया आनी सुन्नी पंथियांमदीं खर संघर्श सुरू जालो. णवव्या शेंक़डयांत हांगा
