पयलीं सुरवातीक वांगडी, तर उपरांत सचिव जालो. गुजराणवाला हांगा शिकता आसतानाच बापायचो इश्ट आनी रामकृष्ण परमहंसाचो शिश्य धन्नराम भगत हाचो सहवास ताका लाबलो. फुडाराक तोच ताचो गुरु जालो. रामतीर्थ कृष्णभक्त आशिल्लो. ताका प्रत्यक्ष श्रीकृष्णान दर्शन दिल्लें अशें म्हणटात. व्दारका मठाचो शंकराचार्य श्री राजराजेश्र्वरतीर्थ हाचेवांगडा तो काश्मीराक गेल्लो आसताना ताका सत्संग घडून ब्रह्रासूत्रां, उपनिशदां हांचेवयलीं भाश्यां आयकूंक मेळ्ळीं. तेचवेळार ताणें स्वामी विवेकानंदाचीं उलोवपां आयकलीं आनी तांचो अभ्यास केलो. हाकाचलागून आंतरिक आध्यात्मिक ज्ञानार्जनाची ओड लागून नोकरेंत ताचें लक्ष लागना जालें. हाचोच परिणाम म्हणून तो सर्वसंगपरित्याग करुन हिमालयांत गेलो आनी पिरायेच्या 28 व्या वर्सा ताणें संन्यास घेतलो. ते उपरांत ताणें बऱ्याच तीर्थथळांची भोंवडी केली. भारतधर्म महामंडळाच्या अध्यक्षपदावयल्यान ताणें वैदिक धर्माचो पुरस्कार केलो. अनासक्ती, समाधानी वृत्ती, आनी सादी राहणी हांचें सदांच पालन करुन फक्त आत्मसाक्षात्काराचो, विचार करीनासताना ताणें आपल्या देशाचेंय बरें जावचें म्हणून यत्न केले. ताचो वेदान्त फकत शाब्दीक नासून तो ताणें आचारणांत हाडिल्लो. म्हणूनच व्हड सुधारकांमदीं ताचें नांव घेतात. भौतिक शास्त्राच्या आदारानूच वेदांताचे सिध्दांत मांडून ते आर्विल्ल्या काळांतूय खरे थारतात, हें ताणें सप्रमाण दाखोवन दिलें.
रामतीर्थान आपल्या आयुश्याच्या पयल्या पर्वांत बरेच ग्रंथ बरयल्ले. पूण अचकीत निर्शेणेच्या भरांत ताणें आपली बरीच ग्रंथसंपदा गंगार्पण केली. ताकालागून परदेशांत आनी भारतांत दिल्ल्या व्याख्यानांचेर आदारीत अशा लिखणाभायर तांचे स्वतंत्र वाङ्मय चडशें मेळना. उर्दू, फारसी आनी इंग्लीश भाशांचेर ताचें प्रभुत्व आशिल्लें. ताका बरेपैकी कवित्व लाबिल्लें. ताचीं हजारांवयर पत्रां आनी कांय टिपणां रामतीर्थ प्रकाशनावतीन उजवाडाक आयल्यांत.
रामतीर्थ आध्यात्मिक खोशयेंत इतलो व्यस्त आसतालो, ताणें आपल्या बरोवपांत बरेच कडेन स्वाताचो उल्लेख राम बादशाह असो केल्लो आसा. ताचें उजवाडाक आयिल्लें इंग्लीश बरप अशें आसा
(1) ‘इन वुड्स ऑफ गॉड्स रीअलाइझेशन (8 खंड), (2) ‘रामाज नोटबुक्स’, (2 खंड), (3) हार्ट ऑफ राम, (4) पॅरबल्स ऑफ राम आदी. ह्या पुस्तकांचे हिंदी, मराठी अणकारुय उजवाजाक आयल्यात. रामतीर्थाक हिमालयाची खूब ओड आशिल्ली. थंयच्या व्हड सैमाचे सोबीतकायेची ताणें केल्या वर्णनांत सौंदर्यवृत्ती आनी आध्यात्मिकताय हांचो बरेतरेन मेळ दिसून येता.
रामतीर्थ गंगेचेर न्हावंक गेल्लो आसताना भोवऱ्यांत सांपडून पिरायेच्या फकत 33 व्या वर्सा ताका मरण आयलें. योगायोगान त्याच दिसा ताणें बरयल्लो मरणासंबंदींचो एक लेख ताच्या शिश्यांक ताच्या मेजार मेळ्ळो. उत्कृश्ट काव्याचो तो एक नमुनो जावन आसा. तातूंत मरणाक उददेशून बरयलां, म्हजी कूड तूं खुशाल घेवन वच. चंद्राच्या किरणाच्या रुपान, दोंगराळ न्हंया – झऱ्यांच्या भेसान, दर्यावयल्या ल्हरांच्या निमतान हांव संवसारांत वावरुंक शकतलो.
ह्रषिकेशालागसरच्या ब्रह्रापुरी हांगा रामतीर्थाचें यादस्तीक कशें एक वाचपघर चलता. - कों. वि. सं. मं.
रामदासस्वामी : (जल्म: 1608 जांबगांव – महाराष्ट्र; मरण 2 फेब्रवारी 1682). महाराष्ट्रांतलो संत कवी. ताच्या बापायचें नांव सूर्य़ाजीपंत ठोसर आनी आवयचें नांव राणूबार्इ. गंगाधर हो ताचो व्हडलो भाव. नारायण हें रामदासाचें पाळण्यांतलें नांव. पूण उपरांत तो रामदास आनी समर्थ ह्या नांवांनी नामनेक पावलो.
भुरगेपणासावनूय रामदास खूब हुशार. पिरायेच्या बाराव्या वर्सामेरेन शब्दरुपावली, समासचक्र, अमरकोश, रुद्र, पवमान सारकिल्ल्या ग्रंथांचें ताणें पाठांतर केल्लें. ल्हान आसतानाच सुरवेक बापायकडल्यान आनी उपरांत भावाकडल्यान ताणें मंत्रोपदेश घेवपाचे खूब यत्न केले. पूण रामदासाची पिराय ल्हान आशिल्ल्यान तांणी ताका मंत्रोपदेश दिवपाक न्हयकार दिल्लो. हाका लागून रामदास तिडकीन गांवाभायल्या देवळांत वचून बसलो. थंयच ताका रामान दर्शन दिवन श्रीराम जयराम जयजयराम हो त्रयोदशाक्षरी मंत्र दिलो अशें म्हणटात.
रामदासाचे इत्सेआड ताचे आवयन आनी भावान ताचें लग्न थरयल्लें. पूण मंगलाश्टकां चालू आसतनाच तो मंटपांतल्यान पळून गेलो अशें सांगतात. उपरांत तो तपश्र्चर्येखातीर नासीक लागशिल्ल्या टाळकी गांवांत येवन रावलो. टाळकिच्या बारा वर्सांच्या काळांत ताणें
