हाताक लागली, पूण ताकाय अनिसेताक जिवेशीं मारूंक यश मेऴ्ऴे.
हातूंत तो गंभीर जखमी जालो. फुडें वामन देसाय हाच्या फुडारपणाखाल ताणें दमणाक दोन फावटीं आनी सत्तरींतल्या रावण पुलीस ठाण्याचेर हल्लो करपाक वांटो घेतिल्लो. भारत सरकारान ताम्रपनत्र दिवन ताचो भोवमान केलो. तशेंच महाराष्ट्र सरकाराकडल्यान आनी दादरा आनी नगर हवेली शासना कडल्यान सन्मानपत्र दिवन ताचो भोवमान जाला. -कों. वि. स. मं.
राणे, दिपाजीः गोंयचो नामनेचो झुजारी. राणें हे मुळचे राजस्थानांतले. पुर्तुगेजां आदीं तीस-चाळीस वर्सां पयलीं सत्तरींत राण्यांचें आगमन जालें. तांचे मूळ पुरूस सत्रोजी (क्षेत्रोजी) राणे हाणें सत्तरी म्हालाची वसणूक केल्ली. त्या वेळार हो प्रदेश वाडीकर सावंताचे सत्तेखाल आसलो. इ. स. 1746 वर्सां सावंतांचें आनी पुर्तुगेजांचें झुज जावन पुर्तुगेजांनी सत्तरी म्हाल बळकायलो. तेन्नाच्यान राण्यांक पुर्तुगेजांच्या हातासकयल रावचें पडलें.
पुर्तुगेजांनी जेन्ना ताचेर घुरी घाल्या तेन्ना तेन्ना राण्यांनी तांचे आड ल्हान व्हड 14 बंडां केलीं तातूंत 1852 वर्सां दिपाजी राण्यान केल्लें बंड म्हत्वाचें.
हें बंड साडेतीन वर्सां चालू आसलें. त्या वेळार गोंयांत विश्कोंद द औरँ हाची कारकर्द चालू आसली. ताणें ग्रामसंस्थांचेर आनी धार्मीक कृत्यांचेर निर्बंद घालून सत्तरीच्या लोकांची पिडणूक केली. तांचे जबरदस्तीक लागून राण्यांनी पुर्तुगेजांक प्रतिकार करपाचें थरयलें आनी दिपाजीनी गांवागांवांनी गुपीत रितीन भोंवन पुर्तुगेजांच्या अन्यायाक तोंड दिवपाक लोकांक उत्तेजन दिलें. 26 जानेवारी 1852 वर्सां बंडाची पयली धाड नाणसाच्या कोटार घाली आना पुर्तुगेजांकडल्यान कोंट सुवादीन करून घेतलें आनी सत्तरी म्हालाच्या सगळ्या वांटानी घुसून, पुलीस ठाणीं लासून उडयलीं, सरकारी तिजोऱ्यो लुटल्यो आनी पुर्तुगेजांक धांवडावन राजांनी आपलें राज्य सूरू केलें. उपरांत हें बंड हेमाडबाशें, केपें, काणकोण, भतग्राम, फोंडे ह्या म्हालांनी पातळ्ळें. प्रतिकार मोहीम चलोवपाखातीर राण्यान गिरेस्त लोकांकडल्यान खंडणी वसूल करपाची येवजण आंखली. पूण हें गिरेस्त लोक सरकार धार्जीणे आशिल्ल्यान तांणी बंडवाल्यांआड अपप्रचार सुरु केलो. तेन्ना पुर्तुगेज सरकारान आपल्या सैन्याची पुनर्घटना करून बंडवाल्यांआड कारवाय सुरू केली. पूण बंडावाल्यांनी रांनाचो आदार घेवन पुर्तुगेज लश्कराचेर हल्ले केले. तांच्या लश्कराचें नितीधैर्य खंचूक लागिल्यान लश्कर मुखेल्यान बंडवाल्यांच्या साटरेगडाक रेवाडो घालपाचो थरयलें. पूण तांचो यत्न असफळ जाल्ल्यान गोंयचो गोवेर्नादोर जेराल विश्कोंद द व्हील औरँ हाणें दिपाजी राण्याकडेन पेगाद हाचें मध्यस्थीन उलोवणीं करपाचें थरयलें. तेन्ना दिपाजीन पेगादाचे मध्यस्थेक मान्यताय दिली आनी गोंयच्या गव्हर्नर जनरलाकडेन आपल्या लोकांच्या हिताच्यो मागण्यो केल्यो. त्यो मागण्यो गव्हर्नर जनरलान मान्य करून दिपाजीक वस्त्रां तरसाद आनी कॅप्टनाचे हुददो दिवन ताचो भोवमान कोलो. -को. वि. सं. म
राणें मुरलीधर विश्र्वनाथः (जल्मः किन्नर, कारवार). सुटकेझुजारी. ताणें इंटर सायन्सी मेरेनचें शिक्षण घतिल्लें तो नॅशनल काँग्रेस गोंय हे संघटनेचो वांगडी आशिल्लो. 16 सप्टेंबर 1954 ह्या तेरखोल दिसा, तेरखोलाक आल्वीनु बी. कुएल्लयु हाच्या फुडारपणाखाल ताणें सत्याग्रहांत वांटो घेतिल्लो. पुलिसांनि ताकाधरलो आनी प्रदेशीक लश्करी न्यायालयात ताका आठ वर्सां खर बंदखणीची ख्यास्त फर्मायली. 22 सप्टेंबर 1957 दिसा बंदखणींतल्यान ताची सूटका केली आनी ताका शिमेभायर घालो. मुंबय ताणें आपलें सुटके झुजाचें काम चालूच दवरिल्लें. भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो. -कों. वि. स. मं.
रातः (पळेयात दिस). रातकिडोः रातच्या वेळार किर्र-किर्र आवाज करपी एक किडो. हाचो आस्पाव ऑरथॅप्टेरा गणांतल्या, ग्रायलिड कुळांत जाता. तांच्यो सुमार 2,000 जाती आसता. ह्या किड्यांची लांबाय 3 मिमी, ते 50 मिमी. इतली आसूंक शकता. तांच्यो शृंगिका बारीक आनी नाजूक आसतात. फाटले पांय उडी मारपाक योग्य आसून ते तीन खंडांनी तयार जाल्ले आसतात. पोटाचेर दोन पुच्छिका आसतात. फुडले पांय ताठार आनी चीवट आसतात. नरांत हाचेरुय आवाज करपाचें साधन आसता. फाटलीं पाखां लांब आनी पातळ आसून तांचो उडपाखातीर उपेग जाता.
ह्या किड्याच्या एका फुडल्या पाखांची कडेवयली खरड यंत्रणा दुसरया मुखावयल्या पाखाचो सकयलेवटेन आशिल्लया 50 ते 250 दात्याचेर घांसून ह्या किटकांतले नर किर्र असो आवाज काडटात. खरड यंत्रणा आनी दातें दोनय पाखांचेर आशिल्लयान खंयचें पाख व यर आनी खंयचें सकयल हाका म्हत्व नासता. आवजाची प्रभावी कंप्रता दर एका सेकंदाक कितले दात घांसप जाता ताचेर आदारुन आसता. एक सेंकंदाक व्हड आकारनमानाच्या किड्यांत 1,500 आवर्तनां जाल्यार ल्हान किड्यांत 10,000 आवार्तनां इतलो बदल आसूंक शकता. आवाज हो स्पंद रुपान निर्माण जाता आनी हे
