Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/182

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

गतिकी, विद्युत् चुंबकत्व, प्रकासें प्रकीर्णन, द्रवगतिकी, वायुंची गनताय, श्यानताय म्हळ्यार दाटसाण, कैशिकताय, स्थितिस्थापकताय आनी छायावित्रण अशा भौतिकींतल्या विविध फांट्यांनी संशिधन केलें.

रॅलीक रॉयल सोसायटीच्या वांगडीपणाचो (१८७३) आनी कॉप्ली, रॉयल आनी रम्फर्ड ह्या पदकांचो सन्मान मेळलो. तो राऑयल सोसायटीचो सचिव (१८८५- ९६) आनी १९0५ – १९0८ ह्या काळांत अध्यक्षूय आशिल्लो. ब्रिटीश सरकारान ताच्या शास्त्रीर् कार्याच्या भोवमानाखातीर ताका ऑर्डर ऑफ मॅरिट (१९0२) हो किताब दिलो आनी प्रिव्ही काउन्सिलर ह्या पदाचेर ताची वेंचणूक जाली.

द थिअरी ऑफ साऊंड (१८७७ – ७८, २ खंड), हो ताचो ध्वनिविशींचो ग्रंथ, तातुंतले कंपनीची मीमांसा आनी कंप्रताथरोवपाची पद्दत हांचेखातीर प्रसिद्द आसा. ताचें हेर शास्त्रीय कार्य सायंटिफिक पेपर्स (१८९९ – १९२0, ६ खंड) ह्या नांवाखाल उजवाडा आयलां. तातुंतलो स्थितिस्तापकीय तरंगांविशींचो सिध्दांत चड उल्लेख करपासारको आसा.

राऊतः एक जात. हे लोक चड करून मध्य प्रदेशांत आनी हेर कडेन कांय प्रमाणांत मेळटात. तांच्या मानववंशाची निश्र्वीत अशी म्हायती मेळना. पूण रिस्लेच्या मतान तांचे भितर आर्यं रगत भरसल्लें आसा. ह्या लोकांचो अहीर, कवार आनी कोल ह्या जातींकडेन मिलाप जाल्लो आसुंये.

झासपूरच्या राऊतांमदीं बडाईक, नाईक आनी परप अशो तीन पोटजाती आसात. हे लोक जानवें घालतात. दुल्हादेव आनी पितर हांकां बजतात. तामच्या घरांत वागांवांत देवप्रतिमा आसतनात. गांवांतलो बेंगा हो तांचो पुरयत; तो ग्रामदेवता आनी दोंगरांतलीं भुतांखेतां हामची पुजा करता. तांचेमदीं देवकां आसात. तांचेमदीं वारसाचे नेम हिंदुंच्या नेमांपरस वेगळे आसात. बंगालांतल्या रावतांमदीं व्हडल्या चल्याक बापायची सगळी आस्पत मेळटा. ताणें आपल्या धाकट्या बावाच्या निर्वाहाखातीर किदेंय तरी नेमणूक करची पडटा. व्हडलो भाव मेल्यार ताची बायल धाकट्या बावा कडेन लग्न जाता. तिच्या भुरग्यांक बापायचे आस्पतीचेर पुराय हक्क मेलटा. मध्य प्रदेशांतल्या राऊतांमदीं व्हडल्या चल्याक सगळी संपत्ती मेळना, पूण धाकट्या भावापरस देडपट चड वांटो मेलटा.

गोरवां पोसप हो मुखेल वेवसाय. गोपाळकूष्ण हो तांचो कुळदेव. हाचेभायर हे लोक दुल्हादेव आनी गोसाईदेव हांकांय भजतात. पूण तांचो मुखेल उपास्य देव म्हळ्यार सॅहडा. सॅहडा म्हळ्यार सांड वा पुश्ट बैल.

गोबरधनसुंदाना नांवाचो एक उत्सव हे लोक करतात. तातूंत शेनाची व्हडली रास करून ती पांयांपोंदा माड्डतात. हो उत्सव दिवाळे तेंपार जाता. ह्य वेलार हे क दर एके गायेच्या गळ्यांत सुहाई म्हळ्यार राखणेचें कट्टें बांदतात. भडक भेस करतात. हड्ड्यार कांकाडे आनी फाटीर मोरापांख हें ह्या भेसांतलें म्हत्वाचें आंग आसता. असो भेस करून दिवाळेचे परबेक हे लोक वाड्यावाड्यांनी भोंवतात. ह्या उत्सवांत नवाखाई नांवाचो आनीक एक विधि आसता. हाचो अर्थ नवान्नप्राशन असो आसा. मातरपुजा ही तांची खास पुजा आसून, मातर देवतेक ते कोंबे, रानदुकर हांचो बळौ दितात आनी बळौपशूक गायच्या पांयांसकयल माडयतात. आपल्या गोरवांक रोगराय जावंची न्हय देखून हें पुजापर्व आसता.

लग्ना वेलार हे लोक दुल्हादेवाची पुजा करतात. तिचो विधि असो – व्हंकलेक पालखेंत बसोवन लग्नाच्या थळार व्हरतात. उपरांत थंय एका बोकडाक मारतात. ताचें रगत घरांतल्या तांदलार शिंपडायतात आनी न्हवऱ्या – व्हमकलेचेम बरें जावंचें म्हणून तिन प्रार्थना करतात. तांचेमदीम मडें लासपाची चाल आसा. पूण गरीब, ल्हान भुरगीं आनी अपगातान मेल्ल्या मनसांक पुरतात. झासपुरचे राऊत मडें पुरतात. पुरताना मड्याची तकली उत्तरेकडेन आनी तोमड मलबाकडेन करतात.

छत्तीसगड प्रदेशांतले राऊत स्वताक कृष्नाच्या वंसांतलो म्हळ्यार अहिरा वा गहिरा अशें म्हणटात.

रांगोळीः भारतांतलो एक पारंपारीक कलाप्रकार. समस्कृत बाशेंत ताका रंगवल्ल अशेम मदहणटात. पुर्विल्ल्या काळांत रांवळौ असो उल्लेख करताले. खाशेले धवें चूर्ण चिमटेंतल्यान भुंयेंचेर सोडून रेविल्ले आकृतायेक रांगोळी अशें म्हणटात. रांगोळी काडप (घालप) ही एक कला. हे कलेचो उगम धर्मांतल्यानूच जाला. मनीस रामगोळी केन्नासावन

घालूंक लागलो आनी रांगोळेची पयली रेग कोणे काडली हाची निश्चीत म्हायती मेळप कठीण. रांगोळी ही मूर्तीकला आनी चित्रकला.