संवसारीक रॅड क्रॉस चळवळः (अ) रॅड क्रॉसाची आंतरराश्ट्रीय समीती, (आ) राश्ट्रीय रॅड क्रॉस समस्थांचो संघ (द लिग ऑफ रॅड क्रॉस सोसायटीस) आनी राश्ट्रीय रॅड क्रॉस संस्था. हाचे भायर आंतरराश्ट्रीय रॅड क्रॉस परिशद ही हे चळवळींतलो म्हत्वाचो दुवो.
आंतरराश्ट्रीय रॅड क्रॉस परिशदः रॅड क्रॉसाविशींच्या सगळ्या गटांचो आस्पाव आशिल्ल्या उपक्रमांक आंतरराश्ट्रीय रॅड क्रॉस म्हण्टात. दर चार वर्सांनी ही परिशद भरता. वयर उल्लेख केल्ल्या तिनूय घटकांभायर जिनीव्हा झुजसंकेताचेर निशाणी करपी देश हिचे वांगडी आसतात.
रॅड क्रॉसाची आंतरराश्ट्रीय समितीः 1839 वर्सा स्थापन जाल्लें हें 25 स्वीस नागरीकांचें स्वायत मंडळ आसून जिनीव्हांत ताचें मुखेल कार्यालय आसा. नव्यो राश्ट्रीय संस्था आनी तांच्यो गटना हांकां मान्यताय दिवप हें तिचें म्हत्वाचें काम. झुज काळांत हे समितीचें मुखेल काम झुजामतल्या जखमींक आनी पिडेस्त सैनिकांक सांबाळप, तांची सेवा करप, तांच्या छावण्यांक भेटी दिवप, तांकां आदार दिवप, तांच्या घरच्यांक आनी तांच्या देशाक तांचें कुशल कळोवप, तांच्या पत्रवेव्हाराची वेवस्था पळोवप, जखमी झुज कैद्यांच्या अदलाबदलाची वेवस्था पळोवप, मेल्ल्यांचे निमाणे संस्कार योग्य तरेन करप असलीं कामां करता. हाचे भायर झुजाक लागून मनशांचें जावपी स्थलामतर, झुजांत सांपडिल्ल्या सामान्य नागरिकांचे हाल, तातुंतल्यान येवपी पिडा, उपासमार, वस्तू आनी वखदांचो उणाव हांकां लागून समितीचें काम झुजा उपरांतूय चालू उरता.
परगंदा सैनीक वा मनशाचो सोद घेवपाच्या कामांत दार दिवपा खातीर हिची ‘मध्यवर्ती सोद उपक्रम’ (सँट्रल ट्रेनिंग एजन्सी) हो उपफांटो 1870 वर्सा स्थापन केला. जिनिव्हांत तिचें स्वतंत्र कार्यालय आसा.
दर वर्सा बऱ्यांतलें बरें काम करपी परिचारिकेक ही समिती ‘प्लॉरॅन्स नाइटिंगेल’ पदक दिता.
राश्ट्रीय रॅड क्रॉस संस्थांचो संघः शांतताय काळांतलो आदार आनी उदरगतीविशींच्या कामाची आंखणी करप ह्या हेतान अनौपचारीक स्वरुपाची संघटना 1919 वर्सा सुरू जाली. वेगवेगळ्या राश्ट्रीय संस्थांमदीं संपर्क सादप, आंतरराश्ट्रीय पातळीवयल्या मदत आनी बचाव कार्यांत एक सुत्रताय हाडप, ह्या संस्थांचें प्रतिनिधित्व करप, चड करून शामततायेच्या काळांत भलायकेविशीं सुदारणा करप, रोगप्रतिबंधक उपाय येवजप आनी वखदांची सोय करप तशेंच हुंवार, भुंयकांप, स्फोट, उजो, अपघात, वादळ, दरण फुटप, दुकळ ह्या सारक्या सैमीक आनी मानवनिर्मित रिश्टां वेळार आदर दिवपाक कायम स्रुपाची यंत्रणा तयार दवरप ही ह्या संघाचीं म्हत्वाचीं कामां. संघाच्या रुग्णसेवा कार्यालयांत 1951 वर्सा समाजसेवा ह्या विभागाचो आसपाव केला. हो विभाग म्हायतीविशीं सेवा पावयता तशेंच रॅड क्रॉसाचे शिश्यवृत्ती खातीर उमेदवार वेंचता आनी सल्लो दिता. तशेमच रॅड क्रॉस रुग्णसेवा शाळा, रुग्णपरिचारिकांचे सहाय्यक आनी रुग्णसेवा शिक्षक हांच्या प्रशिक्षणाच्या संदर्बात मार्गदर्शन करता.
राश्ट्रीय रॅड क्रॉस संस्थाः जिनीव्हा झुजसंकेत मान्य आशिल्ल्या दर एका देशांत रॅड क्रॉसाची एकेक संस्था स्थापन केल्या. तिका राश्ट्रीय रॅड क्रॉस संस्था म्हण्टात. आंतरराश्ट्रीय रॅड क्रॉस समितीकडल्यान मान्यताय मेळोवपा खातीर राश्ट्रीय संस्थेक ह्यो टी मान्य करपाच्यो आसतात. त्या देशाचें शासन जिनिव्हा संकेत मानपी आसूंक जाय. (2) संस्थेचे रॅड क्रॉस हें नांव आनी बोधचिन्न आपणावंक जाय. (3) तो देश आनी ताच्यो वसणुको हें सगळें समस्थेचें कार्यक्षेत्र आसून असो वावर करपी ती एकसुरी संस्था आसूंक जाय. (3) वंश, जात, वर्ग, राजकी मतप्रणाली वाधर्म लक्षांत घेनासतना संस्थेचें वांगडीपण देशांतल्या सगळ्यां खातीर उकतें आसूंक जाय. हेर देशांतल्यो राश्ट्रीय संस्था आनी आंतरराश्ट्रीय समिती हांचेकडेन संपर्क दवरपाक संस्थेक मान्य आसूंक जाय. (6) तिणें आपलीं कामां जिनीव्हा झुजसंकेतावरीच करूंक जाय.
बेल्जियम, फ्रांस, इटली आनी स्पेनांतल्यो राश्ट्रीय संस्था 1864 वर्सा स्थापन जाल्यो. 1960-70 ह्या दशकांत अफ्रिकेंत 22 (16 रॅड क्रॉस आनी 6 रॅड क्रॅसँट), उत्तर आनी दक्षिण अमेरिकेंत 23, आशियांत 25 (18 रॅड क्रॉस , 6 रॅड क्रॅसँट आनी 1 रॅड लायन अँड सन), ऑस्ट्रेलीयांत 2 आनी युरोपांत 29 तशेंच रशियांत रॅड क्रॉस आनी रॅड क्रॅसँट अशी एक संयुक्त राश्ट्रीय संस्था स्थापन केली.
शांततायेच्या काळांतली कामाः हातूंत भलायकी आनी समाजकल्याण हे विशींचीं जायतीं कामां येतात. देखीक- अपघात टाळपाचें सिक्षण, पेंवपाक शिकोवप, दयदिगांनी आनी रस्त्यार प्रथमोपचार केंद्रां चलोवप, आणिबाणी वेळार रुग्णवाहिकेची सेवा उपलब्ध करून दिवप आदी जायतीं कामां ही संस्थां करता.
हाचेभायर ही संस्था रुग्णपरिचारिकेच्या सहाय्यकांक तशेंच वैजिणींक प्रशिक्षण दिता. कांय संस्थांनी शाळेंतल्या भुरग्यांच्या भलायकेचेर भर दिला जाल्यार कांय संस्था अनाथ भुरग्यां खातीर केंद्र चलयतात. तशेंच रुग्णालयां, वखदालयां, चिकित्सालयां चलोवप हेंय कांय रॅड क्रॉस संस्थांचें मुखेल काम आसा.
रॅड क्रॉसाच्यो कांय संस्था रक्तपेडयो चलोवपाचें काम करतात.
भारतीय रॅड क्रॉस संस्थाः 1913 वर्सा भारतीय कंपनी अधिनेमाप्रमाण रॅड क्रॉस असोसिएशनची नोंद जाली. बंगालाचो दुकळ आनी हेर सैमीक अरिश्टां वेळार हे संस्थेन मोलादीक वावर केलो. 27 मार्च 1920 दिसा त्या वेलावयल्या शासनाच्या अधिनेम 15
