Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/178

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

हांचो विशय जालां. केन्नाय आनी खंयूय कोणाय कवींच्या तोंडांतल्यान जर अर्थपूर्ण छंद वा दोहा आयकलो म्हणजे तो मंत्रमुग्ध जातालो आनी रोखडोच त्या कवीची संभावना करतालो. गंग कवीचो छंद आयकून रहीमान ताका छत्तीस लाख रुपयांचो पुरस्कलार दिल्लो अशें सांगतात.

उदारपण आनी सम्राटाची अवकृपा ह्या दोनूय गजालींक लागून जिविताचे अखेरेक रहीम निर्घन आनी निराश्रीत जालो. अशे अवताकयेंत तो चित्रकुटाचेर रावतालो. तरीय पूण कवी ताचेकडेन याचना करपा खातीर वतालोच.

सामान्य निती आनी सद्गूण हांचेर रहीमान जायते दोहे बरयल्यात. तातूंतलो एक असोः दीन सबनको लखत है, दीनही लखे न कोय । जो रहीम दीनही लखे, दीनबंधु सम होय ॥

अर्थः दीन मनीस सगळ्यांच्या तोंडाकडेन आशेन पळयत आसता. पूण ताचे कडेन मात कोणूच पळयना. रहीम म्हणटा, जो मनीस गरिबांचो विचार करता तो दीनबंधू परमेश्वरासमान आसता.

रहीमाच्या हिंदी काव्यांत बरवै नायिकाभेद, रहीम दोहावली आनी मदनाश्टक हे ग्रंथ प्रसिद्द आसात. श्रृंगार, निती आनी भक्ती हे ताच्या काव्याचे मुखेल विशय. विष्णु आनी गंगा हांचेविशींच्यो ताच्यो कविता उल्लेखनीय आसात. नायिकाभेद हो ग्रंथ ताणें बरवै छंदांतूच बरयला. तुलसीदासाक बरवै रामायण बरोवपाची प्रेरणा रहीमाकडल्यानूच मेळ्ळी अशें म्हण्टात. रवै भायर रहिमान दोहा, सोरठा, कवित्त, सवैया, मालिनी सारकिल्ल्या जायत्या छंदांचो उपेग केला. रहीमाच्या काव्यानूच हिंदी भाशेक गिरेस्तकाय लाबल्या.

हाचे भायर रहीमारत्नावली, रहीमविलास, रहीमनविनोद, रहिमकवितावली, रहीमचंद्रीका, रहीमनशतक हे ताचे काव्यसंग्रह प्रसिध्द आसात.

कों. वि. सं. मं.

रॅड क्रॉसः एक मानवहीतवादी, सेवाभावी आनी स्वयंसेवी अशी आंतराश्ट्रीय वैजकी संस्था. सुरवेक झुजांत जखमी जाल्ल्या वा पिडेस्त सैनिकांचीच सेवा करप हो हे संस्थेचो मूळ उद्देश आशिल्लो. उपरांत मानवी हालअपेश्टा, कश्ट, त्रास टाळप वा ते उणे करपाचो यत्न करप, तेचपरी सैमीक वा मानवनिर्मित अरिश्टां पयस करप, पिडेस्तांक आदार दिवप, तांची सेचा करप हीं कांमां संस्था करूंक लागली.

झां आंरी द्युना (1828- 1910) हाका रॅड क्रॉस चळवळीचो जनक मानतात. पूण ते आदीं 1586वर्सा रोमाच्या सेंट पिटर्स इगर्जेंतल्या कांय धर्मगुरूंनी, जखमी जाल्ल्यांची सेवा करपा खातीर एक संस्था स्थापना केल्ली. त्याच सुमाराक सत्ताधीश, चवथो लुई आनी फ्लॉरेन्स नाइटिंगेल (1820-1910) हांणी झुजांतल्या जखमी सैनिकांची सेवा करपाचे असंघटीत यत्न केल्ले.

1863 वर्सा जखमी सैनिकांच्या आदारा खातीर भैशीक कल्याणकारी संस्थेचे पांच स्वीस नागरीक द्युनां, ल्वी, आपप्या ग्युस्ताव्ह मोइन्ये आनी तेओदॉर मून्ये हांची जिनीव्हांत आंतरराश्ट्रीय समितीची बसका भरली. हाकाच 1880 त रॅड क्रॉसाची आंतरराश्ट्रीय समिती हें नांव दिलें. हे समितीन 26 ते 29 ऑक्टोबर दिसा जिनीव्हांत बसका घेतली. हातूंत चवदा देश आनी जायत्यो धर्मादाय संस्था हांचे प्रतिनिधी हजर आशिल्ले. हे बसकेंत रॅड क्रॉसाचीं मूलभूत तत्वां आनी बोधचिन्न निश्चीत केलें. 8 ते 22 ऑगस्ट 1864 मदीं जिनिव्हांत एके राजकी परिशदेंत जिनीव्हा झुजसंकेत निश्चीत केले. ते प्रमाण जिनीव्हा कबलातीचेर निशाणी करपी देशांचेर झुजांत जखमी जाल्ल्या दोनूय वटांतल्या सैनिकांची जतनाय तटस्थपणान करपाची जबाबदारी घाली. हे कबलातीक मदर कन्व्हेंशन म्हण्टात. फुडें त्या त्या वेळार ह्या संकेतांत सुदारणा करून तातूंत फेरमांडणी केली. अशे तरेन 1907 वर्सा दर्याझुजांतल्या सैनिकांचो, 1929 वर्सा जखमी झुजबंद्यांक आनी 12 ऑगस्ट 1949 दिसा बिगर लश्करी वा असैनिकी नागरिकांचो आस्पाव केलो.

संस्थेचीं मूलभूत तत्वां : मानवतेच्या तत्वांक स्मरून मानसीक दुख्ख उणें करप आनी एकामेकांमदीं सहकाराची भावना चालीक लावप, निपक्षपातीपण – देश, वंश, धर्म, श्रध्दा वर्ग, लिंग, जात वा राजकी मतप्रणाली हातूंत भेदभाव करप ना.

तटस्थतायः खंयच्याय राजकी, वांशिक, धर्मीक वादांत पडप ना.

स्वातंत्र्यः स्वायत्तताय अबादीत दवरप जाका लागून त्या त्या दैसांतल्या कायद्याचे शिमेंत रावन रॅड क्रॉसाच्या तत्वांचेर काम करप शक्य जाता.

एकतायः (अव्दितीयता) : एका देशांत एकूच रॅड क्रॉस संस्था.

सर्वव्यापी स्वरूपः ही संवसारव्यापी संघटणा आसून तिचेभितर सगळ्या समाजाक समान दर्जो आसता.

बोधचिन्नः धवेफुल्ल फाटभूंयेचेर अदीक चिन्नावरी तांबडी फुली हें हे संघटणेचें बोधचिन्न आसून ताचेवयल्यानूच संघटणेक रॅड क्रॉस हें नांव पडलें. द्यूना हो स्वित्झर्लंडाचो नागरीक आशिल्ल्यान, त्या दैशाच्या मानाक तांबडे फाटभूंयेवयली धवी फुली आशिल्ल्या राश्ट्रध्वजावयल्या रंगाची अदलाबदल करून हें चिन्न तयार केलां. इस्लामी राश्ट्रांनी तांबडे फुली जाग्यार धवे फाटभूंयेचेर चंद्रकोर (रॅड क्रॉसँट), इराणांत तांबडो सूर्य आणी शींव (रॅड लायन अँड सन) आनी इझ्त्राएलांत तांबडें डेव्हिडाचें नखेत्र असो ह्या बौधचिन्नांत बदल केल्लो आसा.