Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/151

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

निकटवर्ती नॉव्हगोरॉडचो आर्रचबिशप फिओफान प्रोकोपोव्हिच हो ह्या काळखंडांतलो उल्लेख करपासारको साहित्यिक. ताणें कांय शोकसुखात्मिका, भावकविता बरयल्यात आनी पुस्तपत्रकिखाणूय केलां. व्ह्लधीम्यिर (१७०५) ही ताणें बरयल्ली शोक- सुखात्मिका आनी उस्ताव्ह दुखोव्हनिया कोल्लेगीय (ईं.शी. रूल्स ऑफ द स्पिरिच्युअल अॅकॅडमी) हें ताणें बरयल्लें उपरोधप्रचूर पुस्तपत्र उल्लेख करपासारकें आसा.


ह्या कालखंडाचे खाशेलपण म्हळ्यार लौकिक स्वरुपाची साहित्यनिर्मिती. हे विशीं इव्हान पोसोशक्रॉव्ह आनी व्हसिली निकीतिच तातीश्वेव्ह ही नांवा चड उल्लेखनीय आसात. कर्तव्य आनी विकाखशता, भावना आनीबुदद, व्यक्ती आनी समाज हांचेमदलो संघर्श हे ह्या कालखंडांतल्या नाटकांचे मुखेल विशय आसात. हे उपरांतचे १७३० ते १७५० हो वीस वर्साचो काळ रशियन साहित्यांतल्या नव अभिजाततायवादाच्या प्रभावाचो. ह्या काळखंडांतल्या चड उल्लेख करपासारक्या लेखकां भितर अंतिओरव दमित्रियेव्हिच कांतेमीर, व्हासिली किरिल्लोव्हिच त्रेदियाकोव्हस्की, मिखायल लमनॉसॉव्ह, आलेक्सांद्र पित्रोव्हिच सुमोरोकॉव्ह आनी मिखायल मातव्हेयेव्हिच खेरास्कॉव्ह हांचो आसपाव जाता. १७५० ते १७७५ हो तिसरो कालखंड. अठराव्या शेंकड्याच्या उत्तरार्धाचें वर्णन ज्ञानोदयाचो (एनलायटनमँट) काळखंड अशें करतात. १७५० वर्सा सावन हो काळखंड सुरू जाता. ह्या काळखंडांतले दोन म्हत६वाचे साहित्यिक म्हळ्यर न्यिकलाय इवानोविच नोव्हिकॉव्ह आनी दिनीस इवानोविच फनवीजीन. नोव्हिकॉव्ह हो पत्रकार आनी भूदास पद्दतीचो खर विरोधक. ताणें आपल्या ‘द ड्रोन’, ‘द विडबॅग’, ’द पेंटर’ (इं. शी.). ह्या नेमाळ्यांतल्यान सामाजिक अन्यायाआड उपरोधप्रचूर टिका केली. फनवीजिन ह्या नाटककारान आपल्या सुखात्मिकांतल्यान रशियन उमरांवाचेर उपरोधपूर्ण टिका केली. परके भाशेंतल्या कथात्मक साहित्याचो अणकार तशेंच स्वतंत्र कथा-कादंबऱ्यांचें लिखाण ह्या काळांत दिसता. इंग्लिशींतले डॅफो, फिल्डिंग, स्विफ्ट हांचें लिखाण रशियन भाशेंत अणकारलां. विख्यात इंग्लीश कादंबरीकार सॅम्युएल रिचर्ड्सन हाचे ‘पामेला’ हे कादंबरीच्या प्रभावांतल्यान पाव्हेल लव्हॉव्ह हाणें ‘द रशियन पामेला ऑर द स्टोरी ऑफ मारिआ’, द व्हचर्यूअस कंट्री गर्ल (१७८९ , इं.शी.) ही कादंबरी बरयली. सामान्य मनशाचे मानसिकतायेचें विश्लेशण करपाचो रशियन साहित्यांतलो सुरवातीचो निर्देशनीय यत्न म्हणून फ्योडर आल्यिक्सांद्रव्ह्यिच एमीन हाच्या लॅटर्स ऑफ अर्नेस्ट अँड डॉराव्हरा (१७६६, इं.शी.) हे कादंबरीचो उल्लेख करूं येता. भावविवशतायेकडेन झुकपी कादंबरी लिखाण ह्या कालखंडांतल्या कांय लेखकांनी केलां. फ्योडर आल्यिक्सांद्रव्हिच एमीन हाचो पूत न्यिकलाय एमीन हो तातुंतलोच एक लेखक. रशियेची सम्राज्ञी कॅथरिन द ग्रेट ही स्वता लेखिका आशिल्ली. ‘ऑल सॉर्ट्स अँड संड्रीज’ (इं.शी.) नांवाचें एक उपरोधप्रचूर नेमाळें तिणें सुरू केल्लें. पूण नोव्हिकॉव्ह सारक्यांनी काडिल्ल्या उपरोधप्रचूर नेमाळ्यांतल्यान समकालीन समाजीक परिस्थितीक लागून स्वताचे राजवटीचेर जावपी टिका तिका मानवलिना. १७७३ वर्सा तिणें बंदी धालून अशा नेमाळ्यांचो आवाज चिड्डिलो. कांय कथा, सुखात्मिका अशें लिखाणूय तिणें केलां. फ्रेंचांतलीं विनोदी संगितिकांची (ऑपेरा) रुपांतरां ह्या कालखंडांत जालीं. तशेंच कांय विनोदी संगितिका स्वतंत्रपणान बरयल्यो. न्यिकलाय पित्रोव्हिच निकोलेव्ह, याकोव्ह वोरिसोव्हिच कन्याझनीन, इव्हान क्रिलॉव्ह, अल्हिकसांडर अब्लेसिमॉव्ह हे ह्या कालखंडांतले उल्लेखनीय नाटककार. इव्हान इव्हानोव्हिच खेमनिस्टर होय एक बोधकथाकर.

१७७५ ते १७९० हो अठराव्या शेंकड्यांतलो रशियन साहित्याचो चवथो काळखंड. गाव्हरीना रमानोव्हिच दि रझाविन हो अठराव्या शेंकड्यांतलो सर्वश्रेश्ठ रशियन कवी. उद्देशिका हो ताचो आवडटो कविता प्रकार. ‘फिलित्सा’ ही रशियेची सम्राज्ञी कॅथरिन दुसरी हिचेर बरयल्ली ताची उद्देशिका प्रसिद्द आसा. विख्यात रशियन साहित्यिक गोगोल हाणें दिरझाविन हाका ‘म्हानतेचो कवी’ अशें म्हळां. इपॉलित बोगदानोव्हिच हो ह्या काळखंडांतलो आनीक एक उल्लेख करपासारको कवी. ‘दुशेंका’ ह्या ताच्या कथाकाव्याक खूब नामना मेळ्ळी.


१७९० उपरांतच्या काळखंडांत पुत्येशेस्तव्हीये इज पीतखुर्गा व्ह भस्कव्हू (१७९०, इं. शी. जर्नी फ्रॉम पीटर्झबर्ग टू मॉस्को) हो स्फोटक ग्रंथ बरोवपी आलेक्सांद्र निकलायेव्हिच रादीश्व्रेव्ह हाचें नांव पयलीं घेवचें पडटा. व्हासिली व्हस्यील्येव्हियच कापनिस्त हाणें फनवीजिन हाचे भाशेन नाटकाच्या माध्यमांतल्यान अन्यायाचेर उपरोधप्रचूर टिका केली. ह्याच संदर्भांतलें क्रिलॉव्हचें ‘पोस्ट ऑफ स्पिरिट्स’ (१७८९ , इं. शी.) हें नाटकूय उल्लेख करपासारकें. ह्या काळखंडांत भावोत्कटतावाद (सेंटिमेंटॅलिझम) ही मुखेल वाङमयीन चळवळ थरली. तिचें फुडारपण न्यिकलाय म्यिकायलव्हिच करमझ्यीन हाणें केलें. भाववेगाक ताणें म्हत्व दिलें. रशियन साहित्या खातीर नवी साहित्यभास घडोवप हो करमझ्यीनचो आनीक एक उद्देश आशिल्लो. ताणें कविताय बरयल्ल्यो.

एकुणिसावो शेंकडोः हो शेंकडो म्हळ्यार रशियन साहित्यांतले भांगरायुग. ह्या काळांत साहित्या वांगडा चित्रकला, संगीत, रंगमाची अशीं विंगड विंगड कलाक्षेत्रांय कलाक्षेत्रांय समृध्द जालीं. वाङमयीन विकास खूब नेटान जालो. ह्या शेंकड्यांतले वेगवेगळे वाङमयीन प्रवाह आनी प्रवृत्ती क्षीण जायत गेल्यो. नव्या- पोरन्याचो संघर्श जावंक लागलो. करमझ्यीनचे वाङमयीन भुमिकाआड बिस्मयेदा, नांवाचो एक पंगड उबो रावलो. पूण हो पंगड पोरने अभिजाततायवादी शैलीचो पुरस्कर्तो आशिल्लो.