सकाळीं प्रार्थना जाले उपरांत पयलीं धंय-भात आनी साकरीचें जेवण घेतात. त्याच वेळार, खारको खावपाची चाल आसा. कारण महंमद आनी ताच्या घरच्या लोकांक होच जिनस मुखेल मेळटालो, अशी समजूत आसा. शेवयांची खीर खावपाचीय रीत आसा.
ह्या दिसा सगळे दादले- बायलो बरे कपडे आनी भांगरां घालून एकामेकांक मेळपाक वतात. तेच प्रमाण गांवाभायर ईदगाह (प्रार्थनेची सुवात) नांवाच्या आंगणांत जमून समुदायीक प्रार्थनाय करतात. थंय पेश इमाम (मुखेल आचार्य) खुत्बा म्हळ्यार कुटुंबीक, समाजीक आनी अध्यात्मीक कर्तव्यांचो उपदेश करता. मागीर सगळे जाण प्रार्थना करतात. उपरांत आमीन म्हळ्यार शांती असो घोश केले उपरांत कार्यक्रम सोंपता.
-कों. वि. सं. मं.
पूरक नोंदः ईद
रमण (रामन), सर चंद्रशेखर व्यंकटः (जल्मः ७ नोव्हेंबर १८८८ तिरुचिरापल्ली; मरणः २१ नोव्हेंबर १९७० बेंगलोर)
भारतीय भौतिकीविज्ञ. प्रकाशाच्या प्रकिर्णनासंबंदीचें संशोधन आनू ताच्याय नांवान वळखुपांत येवपी रामन परिणामाचो सोद हाचे खातीर १९३० वर्साचो भौतिकीचो नोबॅल पुरस्कार मेळ्ळो.
१९०४ वर्सा ताणें चेन्नईच्या प्रेसिडेन्सी कॉलेजांतल्यान बी. ए. ची पदवी पयल्या क्रमाकांन मेळयली. ताका भौतिकी विशयांतलें भांगरापदक मेळ्ळें. १९०७ वर्सा ताणें भौतिकीतली एम्. एची पदवी उंचेल्या प्रावीण्यासयत मेळयली. मजगती ताणें प्रकाशकी आनी ध्वनिकी ह्या विशयांत मूलभूत संशोधनय केल्लें. पूण त्या काळांत भारतांत वैज्ञानिक संशोधनाक चडसो वाव नाशिल्लो. ते खातीर तो भारत सरकारच्या अर्थ खात्यांतले नोकरे खातीर सर्तीचे परीक्षेक बसलो आनी तातूंत पयल्या क्रमांकान पास जालो. उपरांत कलकत्त्याक ताची सहाय्यक महालेखापाल ह्या पदाचेर नेमणूक जाली. ह्या कामा वांगडाच ताणें कलकतत्याच्या ‘इंडियन ऍसोसिएशन फॉर द कल्टिव्हेशन ऑफ सायन्स’ हे संस्थेचे प्रयोगशाळेंत आपलें संसोधन कार्य चालू दवरलें. ताच्या कार्याचे4 म्हत्व वळखून कलकत्ता विद्यिठांत नव्यानूच स्थापणूक जाल्ल्या भौतिकीच्या पालिट अध्यासनाचेर १९१७ त ताची नेमणूक जाली. सोळा वर्सां ह्या पदाचेर काम करतकच १९३३ त तो बंगलोर इंडियन इन्सिटट्यूट ऑफ सायन्स हे संस्थेंत भौतिकी विभागाचो मुखेल जालो. फुडें ताणेंच स्थापन केल्ले रामन इन्स्टिट्यूट ऑफ रिसर्च हे संस्थेचें १९४८ सावन संचालकपद सांबाळ्ळें.
कलकत्त्याक अर्थ खात्यांत नोकरी करतना ताणें कंपनां आनी ध्वनी हे विशीं संशोधन केलें. हातूंत तंतुंच्या आंदोलनाच्या सैध्दांतिक आनी प्रायोगिक अभ्यासाचो आस्पाव जाता. तेच भशेन ताणें अस्तंती आनी भारतीय वाद्यां चड करून व्हायेलिन, चेलो, पियानो, वीणा, सतार, मृदंग, तबलें हे विशीं संशोधन केलें. कलकत्ता विद्यापिठांत आसतनाय ताणें असोसिएशनाचे प्रयिगशाळेंत प्रकाशकी आनी भ्रौतिकी ह्या विशयांतलें संशोधन चालूच दवरलें.
१९२१ वर्सा ऑक्सफर्ड हांगा भरिल्ल्या ब्रिटीश साम्राज्य विद्यापीठ परिशदेंत रमनान कलकत्ता विद्यापिठाचें प्रतिनिधित्व केलें. तेन्ना ताणें इंग्लंडांत रॉयल सोसायटी मुखार तंतुवाद्यांच्या सिध्दांताचेर व्याख्यानय दिलें. भारताकडे परतून येतना भूमध्य दर्याच्या गाड निळ्या रंगान प्रभावित जाल्ल्यान कलकत्त्याक येवन ताणें ह्या निळ्या रंगाचें कारण सोदून काडपाचें कार्य हातांत घेतलें. लॉर्ड रॅली हाणें हे विशीं दिल्लें स्पश्टीकरण ताका मानवलेना. जेतरेन हवेंतल्या रेणुंनी प्रकाशाचें प्रकीर्ण केल्ल्यान आकाशाक प्राप्त जावपी रंगांचें स्पश्टीकरण दिवपाक जाता, तेचप्रमाण दर्याच्या निळ्या रंगाचें स्पश्टीकरण दिवपाक जाता, अशें प्रतिपादन रमनान, १९२२ वर्सा प्रेसिडिंग्ज ऑफ द रॉयल सोसायटी हातूंत उजवाडायल्ल्या आपल्या निबंदांत केलें. सादारण परिस्थितींत उदक सूर्यतप्रकीर्णन धूळीकणविरयत हवेपडरस १५० पटींनी चड करता अशे4 प्रयोगान दाखोवन दिलें. १९२४-२५ वर्सा ताणें कॅनडा, अमेरिकेचीं संयुक्त संस्थानां, रशिया, जर्मनी, इटली आनी स्वित्झर्लंड ह्या देशांची भोंवडी करून थंयच्या संस्थांक भेटटी दिल्यो. आपल्या वांगड्या सयत ताणें वेगवेगळ्या पदार्थांनी चड करून द्रवांनी आनी वायुंनी उपलब्द कंप्रतांच्या प्रकाशाच्या जावपी प्रकीर्णनाचो अभ्यास केलो. एप्रिल १९२३ त रामनाचो वांगडी के. आर. रामनाथन हाका सदांच्या प्रकीर्णित प्रकाशा वांगडाच बदलिल्ल्या तरंगलांबींचें दुय्यम आनी दुर्बल प्रारण (तरंगरुपी ऊर्जा) मेळ्ळें. र4मनब आनी के. एस्. कृष्णन हांणें हो परिनाम वेगळो करपाचें कार्य सुरू केलें. ताणीं आपाती आनी प्रकीर्णित प्रकाशाच्या मार्गांत पूरक प्रकाश गाळण्यो दवरल्यो आनी जतनायेन शुध्द केल्ल्या द्रव आनी धूळिकरण विरयत हवा ह्या दोगांयनी सूर्यप्रकाशाच्या केंद्रित शलाकेच्या केलल्या प्रकिर्णनांत तांकां नव्या प्रकारचें दुय्यम प्रारण मेळ्ळें. हो सोद तांनी ‘नेचर’ ह्या ब्रिटीश नेमाळ्याक फेब्रुवारी १९२८ त कळयलो.
रामनान फुडें पाऱ्याच्या विद्युत् प्रज्योतीचो प्रकाश उद्गम म्हणून उपेग करून आपल्या प्रयोगांत चड सुदारणा केली. दुय्यम प्रारणांत जायत्या वर्णपट रेशांची अदीक लांबायेच्या तरंगलांव्यांकडे स्थानच्युती जाल्ल्याचें दिसून आयलें. ही स्थानच्युती परिक्षित पदार्थांचें खाशेलपण आशिल्ल्याचें आनी हे स्थानच्युतीवयल्यान प्रकीर्णन करपी रेणू ऊर्जा शोशण करता हें कळ्ळें.
