Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/130

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

अमेरिकेचे दुसरे भोंवडेंत (१४९३-९६) कोलंबसान हायती जुंव्यावयले थळावे इंडियन लोक खास अशा झाडाच्या दिखापसून तयार केल्ल्या पेल्ल्चो वापर करतात तें पळयलें. तशेंच ओबड- धोबड जोतीं आनी बाटल्यो करपाखातिरय ह्या दिखाचो वापर करताले. दिखांत लाकडी दांडो बुडोवन तो उज्याच्या धुंवराचेर धरून घुंवडायताले आनी ताका लागून दिखाचो घट्ट गुळो तयार जातालो. ज्या झाडांचो दीख अशे तरेन घट्ट जायनाशिल्लो ताच्या दिखांत हेर वालींचो रस घालून तो घट्ट करताले.

अठराव्या शेंकड्यांत इस्ट इंडीज जुंव्यांतल्यान रबराची आयात जावपाक लागली आनी शिसपेन्सिलीच्यो ओळौ खोडपाक ताचो उपेग जाता अशें जोसेफ प्रिसदटली ह्या प्रसिद्द रसायनशास्त्रज्ञाक कळ्ळें. ते उपरांत ताणें ताका ‘रबर’ हें नांव दिलें. इस्ट इंडिज जुंव्यावयल्यान ही आयात जाताली देखून ‘इंडीया रबर’ ह्या नांवानच तो वेपारांत वळखताले. रबराचें दुसरें पोरनें वेपारी नांव काउचुक अशें आसा आनी तें दक्षिण अमेरिकेंतल्या थलाव्या नांवावयल्यान रूढ जालां. जाउचुक उतराचो अर्थ ‘दुकां गळोवपी झाड’ असो जाता आनी ह्या झाडांतल्यान व्हांवपी दिखाकडेन ताचो संबंद आसा.

सतराव्या शेंकड्यापयलीं रबराक उद्देगीक उत्पादनांखातीर तो वापरतात. १९०० वर्सामेरेन सैमीक रबराचें उत्पादन फकत ८०० टन आशिल्लें, तें १९८२ त सुमार २९ लाख टनांमेरेन वाडलें. संवसारांतल्या मुखेल पिकांनी रबर हें सामकें हालींचें पीक.

अठराव्या शेंकड्यांत सुरवेकपसून युरोपाची जरी दक्षिण अमेरिकेंतल्या रबराकडेन वळख जाल्ली तरीय रबरी वस्तू तयार करपाची उद्देग रोखडोच सुरू जावपाक शकलोना. कारण युरोपाक मेळपी रबर गररूप आशिल्लो. हाका पर्यायी मार्ग म्हणजे घन रबर कसल्याय विद्रावकांत (विरगळावपी द्रवांत) विरगळावन ताचो विद्राव करप आनी ताचो उपेग चिकासारको करप. ते नदरेन एल्. ए. पी. हेरिसाँ आनी पी. जे. मॅक्यूर ह्या शास्त्रज्ञांनी यत्न केले तेन्ना घन रबर टर्पेंटायनांत विरगळटा अशें १७६१ त तांकां कळ्ळें आनी अशा तरेच्या विद्रावापसून तयार केल्ल्यो वस्तू बेगीन चिकट जातात असो अणभव अयलो. एम. ग्रोसार्ट १७९१ त घन रबरोसून पातळ पट्ट्यो कापून काडल्यो आनी त्यो विद्रावकान मोव करून कंवचेच्या नळयांभोंवतणीं गुठलावन नळी करपाची एक कृती बसयली. पूण हो यत्न यशस्वी जालोना. टॉमस हॅन्कॉक हाणें १८२० त ‘पिकल’ नांवावें यंत्र सोदून काडलें. ह्या यंत्राच्या रबराचे बारीक कुऋके घाल्यार रबराचो लिबलिबी गुळो जाता अशें दिसलें आनी अशा रबरापसून ठोकळे करप आनी ते वापरय सोयीचें जालें.

इ.स. १८२३ च्या अदमासाक चाल्र्स मॅर्किटॉश हाणें कपड्याक रबराचो विद्राव लावन जलाभेद्य कापड करपाचो धंदो सुरू केलो. अमेरिकेंत संयुक्त समस्थानांत रबराचो प्रवेश रबरी बुटांनी जालि. १८२०त जे. जे. हौ ह्या संशोधकान चिवट घन रबरापसून आकार दिवपाक जातले अशे मोव गुळे करपाकातीर एक यंत्र तयार केलें आनी ताचें एकस्व (पेटंट) मेळयलें. ह्या यंत्राच्या आदारान पिठाभाशेन मोव रबराचो दिवपाक मेळयटालो. तशेंच रबरांत किदेंय पदार्थ भरसुपाचो आसल्यार तेंय करपाक मेळयटालें.

इ. स. १८३१ त एडवीन चॅफी हाणें टर्पेण्टायनांत रबर विरगळावन केल्ल्या विद्रावांत काजळी भरशिल्ली आनी तें मीश्रण कातडी बुटांक लावन पळयलें. तेन्ना विलेपनान बूट चकचकीत जातात आनी भिजले तरीय उदक भितर येना म्हणपाचें दिसलें. अशे बूट तयार करपाचो धंदो ताणें ‘रॉक्सबरी रबर कंपनी’ ह्या नावांन सुरू केलो. हौ हाचे कल्पनेचो आदार घेवन चॅफीन १८३६ त एक सुदारीत मिश्रणयंत्र तयार केलें. ह्या यंत्राच्या आदारान टर्पेण्टायन वापरून जावं टर्पेण्टायन वापरी नासतनाय एकजीव रबर भरसणां तयार करप सोपें जालें. ताचेउपरांत चॅफीन आनिकय एक यंत्रप्रकार तयार केलो. ह्या यंत्रप्रकाराक कॅलेंडर म्हणटाले. ताच्या यंत्रांक लागून भरसणां तयार करप सोंपें जालेंच आनी खर्चूय उणो जालो. तशेंच, वस्त्राक रबर विलेपन करप शक्य जालें. जलाभेध कापड तयार करपाचो धंदो ताका लागून वाडलो. पूण ही वाड चड तेंप तिगलिना. कारण रबरी वस्तू गरमेन मोव आनी चिकट जाताल्यो आनी तांकां घाण येताली. तशेंच थंडेकलागून त्यो कडक आनी कुरकुरीत जाताल्यो. रबराचो हो दोश पयस करपाची कामगिरी चाल्र्स गुड्ड्यार (१८००-६०) हाणें केली. रबरांत गंधक भरसून भरसण तापयलें जाल्यार रबर टिकाऊ जाता म्हणपाचें ताका १८३९ त कळ्ळें. हे प्रक्रियेक व्हल्कनीकरण (व्हल्कनायझेशन) हें नांव दिवपांत आयलें. ह्या सिदाक लागून रबरी वस्तूंच्या उत्पादनाचो धंदो थीर बसकेचेर उबो रावलो.

व्हल्करणाखातीर चड करून रबरांत २% गंधक वापरतात. हेंप्रमाण जर सुमार ३२% मेरेन वाडयलें जाल्यार लाकडाअसलो एक घट्ट पदार्थ तयार जाता असो सोद १८५० त नॅल्सन गुड्ड्यर हाका लागलो. त्या पदार्थाक एबोनायट, व्हल्कनायट जावं हार्ड रबर म्हणटात. हो एक उपेगी पदार्थ आसून मोटारींतल्यो विद्युत् घटमालेच्यो पेट्यो ह्या वस्तूंखातीर तो वापरतात. पयलीं तो पाउंटन पॅनां, दांतांच्यो कवळ्यो, गुडगुडेच्या पायपाचे दांडे तयार करपाखातीर वापरताले. तो बरो निरोधक आशिल्ल्यान तारायंत्र आनी दूरध्वनी हांच्या उत्पादनांनीय ताचो वापर करताले.