Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/1029

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

उपेंद्र तिंबलो (विथ द विंड), रविंद्र नमशीकार (आंकवार काजारी, तालीकोट, मुक्ताई), विनायक खेडेकार (काणी), उदय भेंब्रे (कर्णपर्व), भरत नायक (युगांत, दुडुर ब्रम्हा – अणकारीत, राजा एडिपस), हेमा नायक (निर्बळा), विष्णु वाघ (सुवारी, धरण गाज अणकारीत – हांगा जाय जातीचें), सुरेश बोरकार (अणकारीत – ‘कलीगुला’), शांताराम हेदे (अणकारीत – ‘यात्रीक’), नागेश करमली (अणकारीत – संवसार अर्दकुटो), रमेश वेळूस्कार (अणकारीत – अंधा युग), रविंद्र आमोणकार (अणकारीत – ‘तोंड घालीत’ थंय मणगणे), वसंत भगवंत सावंत (अणकारीत – ‘घुस्मट’), पुरषोत्तम शिंगबाळ (अणकारीत – ‘काका काका काका).

दत्ताराम बांबोळकार (शेणिल्लो गांव, महीरावण, विख विखाळटा, रथोत्सव, वेदनाघर, सत्य माड्डिता माड्डिता, रंगयात्रीक), प्रकाश थळी (अणकारीत – ‘संगीत महतो’, ‘शिवाजी विरुध्द संभाजी’, ‘एक आसलो आबू’, ‘वल्लभपुराची दंतकथा’, ‘भायर थिका भितर दुकां’, ‘पुलिस पुलिस मार पिल्लूक’, ‘आयलें हड्ड्यार घेतलें खड्ड्यार’) देवीदास बाबय (घुघूम रडटा, पयस घर देवालें, एक फूल दसणीचें, घरची गजाल घरचे घरा, आषाढ) तेभायर जयेश नायक, उल्हास नायक, कमलाकर म्हाळशी, सुनील पालकार, अविनाश च्यारीम दिलीपकुमार नायक, प्रकाश वज्रीकार आनी हेर लेखकांनी सर्तीच्या नाट्य लेखनांत भर घाल्या.

फाटल्या पंचवीस वर्सांच्या काळांत अणकारीत नाटकाचें प्रमाण चड आसलें तरी स्वतंत्र नाट्य लेखन उणें ना. विशेश करून पुंडलीक नारायण नायक, दत्ताराम बांबोळकार, देविदास बाबय हांणी स्वतंत्र विचारसरणेचीं, कोंकणी समाजाचें भावविश्र्व चितारची, प्रभावी कोंकणीचें भाशा वैभव दाखोवपी नाट्य लेखन सातत्यान केलां.

गोवा कला अकादेमी संचालित नाटक विभागाचोय कोंकणी रंगभूयेच्या विकासाक हातभार लागला. ह्या विभागांत शास्त्रीय शिक्षण घेवन भायर सरिल्ल्या विद्यार्थ्यांनी कोंकणी नाटकांत वांटो घेतला. तांकां मेळिल्ल्या आधुनिक नाट्य – शिक्षणाचो लाभ कोंकणी नाटकाक मेळूंक पावलां. गोवा कला अकादेमी आयोजीत ‘रंगमेळ’ ह्या पंगडात प्रायोगीक स्वरुपाचीं कोंकणी नाटकां माचयेर हाडल्यात.

उत्सवी कोंकणी रंगभूमि: विद्यालयां – महाविद्यालयांनी तशेंच हेर संस्कृतीक संस्थाच्या संमेलनांनी जावपी विनोदी एकांकिका हें कोंकणी उत्सवी रंगमाचयेचें दायज धरूं येता. उपरांत शणै गोंयबाब, पुंडलिक दांडे, आचार्य रामचंद्र शंकर नायक, रघुवीर नेवरेकार, किसन कामत हांचीं नाटकां – नाटकुलीं भौशिक सुवातीनी जावंक लागली. उपरांत गोवा कला अकादेमी आयोजीत कोंकणी नाटक महोत्सवांतले जैतिवंत नाट्य प्रयोग गांवांगांवांनी करपाची चाल पडली. आता परिस्थिती बदलूंक लागल्या. जायत्या उत्सवांनी कोंकणी नाटकां आवर्जुन जावपाक लागल्यात. उत्सवी प्रेक्षकय आता कोंकणी नाटकांत गर्दी करूंक लागला.

किरिस्तांव समाजांत मात तियात्र आनी खेळ तियात्र ह्या कोंकणी नाटकाचे प्रयोग खूब आदीसावन तांच्या उत्सवांनी जायत आसात.

कोंकणी वेवसायीक रंगभूमि: कोंकणी वेवसायीक रंगभूमिचो दोन थराचेर विचार करचो लागता. अभिजीत भारतीय आकृती बंधातलें हिंदू समाज – संबंदीत कोंकणी नाटक आनी भारतीय तशेंच विदेशी अशा मिश्र आकृती बंधातलो किरिस्तांव समाज – संबंदीत तियात्र. वेवसायीक यशाचे नदरेन विचार केल्यार तियात्र हो कोंकणी नाटक प्रकार खुबच यशस्वी जाला. तियात्राचे खाशेले अशे वेवसायीक पंगड निर्माण जावन ताचे गोंयांत, भारतांत तशेंच भारताभायर, विशेश करून अरबी राष्ट्रांनी, व्हडाप्रमाणांत प्रयोग जाता. तियात्राचे तुळेन भारतीय आकृतीबंधातलें कोंकणी नाटक वेवसायीक नदरेन आजून थीर जावंक पावंक ना. हे नदरेन गोंयांत तशेंच मंगळूरांत प्रयत्न चालू आसा.

कोंकणांतल्या मालवणी शैलींतल्या कोंकणी नाटकांनी वेवसायीक रंगमाचयेर आपली एक सुवात निर्माण करून दवरल्या. गोंय धरून कोंकण आनी मुंबय सारकिल्ल्या सुवातीनी हीं नाटकां वेवसायीक नदरेन यशस्वी जावंक पावल्या.

आतामेरेन दिल्या ती म्हायती गोंयच्या संदर्भांतली आसा. गोंयाभायर विशेश करून मंगळूर, मुंबय आनी कोचीन हांगा कोंकणी रंगभूयेचेर वावर चलता. मंगळुरांत पेद्रु जॉन डिसौझा, पाश्कॉल सिकैरा, बोनावेंटूर तावरो, लुईश माश्कारेन्हस, मार्टीन पि. डी. सा. हे थंयचे आदले नाटककार. ‘दोग सर्जंट’, ‘नावाडीक वैज’, तकलेंतलें सुकणें, बाळ आलेस, आब्रावाचें यज्ञदान, कम्यूनिझम, माडटिराचें जैत, हीं आदल्या तेपावयलीं कांय नाटकां. उपरांत एस. एस. प्रभू (दोत, नोकर, रैताक जैत), फ्रेड फेर्नांदीस (भिकारी, बलात्कार, विचीत्र खुनी, माय खंय आसा), जे. बी. रस्कीना (इश्टागत, अपुरबायेचें, काजार), डी. जी. आल्बुकेर्क (आस्तीक लागून ख्यास्त, हाव राय जाल्लो जाल्यार, आमचें दायज), बी. जे. पी साल्दाज्ज (सेंदराची सिनोल, खालती मान, उलयतात उलोवदी, निर्मोण) चा. फ्रा. द. कॉश्त (सुणें माजर हांसता, तोमातो, विसेंतीचे भाव, तर्णें तर्णें मोर्णें, सोबीत संवसार, भांगर मनीस, मागीरचे मागीर), जेस आल्वारीस (चेडवाचो हंकार पळे, चेडो एक चेडवा साडेसात)हीं आनीक कांय मुखेल नाटकां.

जी. एम. व्ही. रोड्रिगीस हाणें बरींच कोंकणी नाटकां बरोवन मुंबयत माचयेर हाडलीं. ए. टी. लोबो (न्हवरो, आंकवार आवय, जावेलो नातू, पहलवान पंडित), सनी ए. डी. सौझा, सी. जी. सिक्वेरा, क्लावड सौझ, जे. बी. मोरायस, लेन्सी पिंटो नायक, ए. डी. सिक्वेरा, फ्रांसीस फेर्नांडीस हे मुंबयचे हेर नाटककार.