ही अशं ते समजतात. हो लोकांचीं घशं खूब व्हड आसतात. तांक लांकडी फळयांची व्हडलीं दारां आसतात. पूण जजेलां जासतात. बसपाची कूड, कोठये कूड आजी जेवणाघर अशो घशक तीज कुडी आसतात. जेवणा घराच्या एका कोनशाक एक ओटो आसता. ताचेर घराण्यांतल्या दाश्वयतात. हे कुडीक अडिंण अशें जांव आसून तिका पवित्र मानतात. एका कुटुंबांतल्या वा एकाच घराण्यांतल्या मजशाशिवाय हेर कोणाकच थंय प्रवेश जासता. हो लोकांचीं घरां मातयेचीं आसूज वयर तणाचें पाश्वें वा क्षेप दिल्लो 3ासता आनी त्यो शेणाजय साश्यतात, कांय श्वेप त्यो रंगाजय रंशोवज तांचेर चित्रां काडटात, ही चित्रां कलात्मक आसूज ते श्वातीश् लाणपी ऍण हे लोक आपणच झाडापाल्यापसूज वा रंगीत मातयेपसूज तयार करतात. दर एका घराक पडवी आसता. शरीब नोक लहानशे एवोपटेंत रावतात. दश् एका घशप्यांत पाश्वे दवरपाश्वातीर एक लांकडाचो पांदशे आसता आजी ते घरानुरवार उंच कोंडद्याचेर दवरतात. हे लोक चडशे कपडे वापश्निात. हांगाच्या उश्ण आजी दमट हवामाजाक लागूज गरीब लोक कमशओंवतणीं एक कपडो शुठलायतात आजी वयर उणडेच आसतात. शियांत ते कांबळ वा गोधडी पांशुरतात. झादारण दादत्तो कमशओंवतणी अरुंद अशी कपडयाची पट्टी शुठलायता आली तिचो फुडलो ल्हाजसो झोणो झोडटा. ह्या वस्त्राक बोटोई अशें जांव आसा. तकलेक तो मुंडाशें बांदता. वयर ल्हाजशें उपरणे पांगुरता. शारी संपककि लागूज आतां तरलाटें लेंगो, प्तदशे असो भेश्स कश्पाक हतागल्यात. स हात लांब आनी दोन हात एतंद अशें जाडेंभरडें वस्त्र बायलनो व्हेझतात. ताका लंगा अशे जांव आझा. घशांत अासतव्ज्ञा तांची वयलो भाण उणडोच आसता, पूण आतां तांच्यांतल्यो जायत्यो बायलो माडी, पोलको, जोतें असो भेम करपाक लागल्यात. आतां त्यो सत्र्योय वापरतात आजी जाचाच्या वेळार सत्री कमशक बांदूल लाचतात. ह्या लोकांक फुलांचीय खूब आवड आसा. फुलांच्यो माळो, हार, शजरे हॉणीं ते कपडद्यांचे उणेपण भरून काडटात. तशेच केसांचो ल्हाजसो आंबाडो घालून ताचेर मोहाच्या आजी झालाच्या फुलांच्यो घालतात. चल्नयो आजी बायलो पायति सरपळयो, जळ्यांत पोवळ्यांच्यो आजी कंवचेच्या मणयांच्यो माळी, कानांत कुंडलां, जाकफुल्ती, कांकणां, घेवप गएजेचें अशें मानतात. गोंदूंक जा जाल्यार तें पाप माजतात. दादले गळ्यांत संरक्षक ताईत बांदतात. ९९६ कोकणी विशवकोश : ४ सुरवेक ह्या लोकांक राजांत शिकार कश्पाची परवाजशी आशिल्ली तेव्जा ते माकड, वांस्वेल, जिवाणीं आजी वाण सोडून सगळ्या जनावशचे मांस एवातालते. मोर, एानकोंबे अाजी पाश्व्यांक ते पांदन्यांत पूण आतां तांकां केन्जाय शलांत वचूज शिकार करपाची संद मेळटा तेव्जाच तांकां जनावशांचे मांस एवावपाक मेळटा. केल्लो सोरो ल्हाजांक तसोच जाप्टयांक खूब माजवता. तो तांचें मुश्वेल अज्ज जावन आसा. ताका इल्ली, हंडिया वा दियांश अशीय जांवां आसात. शिंग बॉणान्न तांकां हो सोरो करपाक शिकयलो देरवूज ताका जेम पाळचे पडटात. तशेच तो तिळासांजेची कोणाक उशप्णो द्विजात आळी कोल्हजांतले चडशे लोक दिसांतल्याज एकच श्वेप पोटभश् तांचो आहार आसता. हे लोक तांबडे दोमळेय भाजूल एवातात. सधज लोक गवांची चपाती, शित, भाजी, शेझ, तांतयां, मांस आत्नी जुश्तें असो आहार घेतात. ह्या जमातींत जायती कुळां वा घशणीं आसूज तांकां किल्ली अशें जांव आसा, हिंदूंचे गोत्रकल्पजे वयल्याजच ही कुळां निर्माण जालीं आसुंये. दए एक श्वेडद्यांत एकं वा जायती कुळां आसतात. तातुंतलें एकादें कूळ चड प्रभावी आसता आजी ताचो मुरवेल तोच गांव मुश्वेली आसता. ताका मुंडा अशे म्हण्टात. दर एका कुळाक एकाद्या जनावशचें, वळश्पतीचे वा पदार्थाचे नांव दिल्ले आसता. - हे जमातीत पितृसत्ताक पद्धती प्रचलीत आसा. चली लण्जाची जाल्या उपशंत घोवाच्या घश शवपाक लाणता आजी घोवाच्या कुळांत आस्पावता. तिका वारसो हक्क नासता. मिताक्षरा पद्धतीप्रमाण चलने संपत्तीचे वाश्झ जातात. पयलीं एवंयच्याच मजशाची जमल्लीचेर पुशय मालकी जासताली. गांवांतली सगळी जमीळ सगळ्या जमातींच्या वा जांवांच्या मालकेची झमजतालते आनी तेश्वातीर थाराविक दराज दर जमीज मात वंश परंपरेल त्या त्या कुळाकडेज उरताली. दर एका गांवच्या मुरवेल्याक मुंडा अशें जांव आप्ता. धा ते पंदश गांवांच्या गटाक एक मुश्वेल आसता ताका मंकी अशें म्हण्टात. अशे जायते गट मेळूल जो एक भाग जाता ताका पीर अशें म्हण्टात. कोल्हजं परशण्यांत अशे सव्वीस पीए आझात. गांवांतल्या काश्भाशंत रिती पाळपावेळार घराण्याच्याच मुश्वेल्याची सत्ता चलता, गांवचे जमजीचेर मुंडाचो ताबो आसता आली तोच कुळांकडच्याज साश वसूल �
