Don Quixote de la Mancha/I/II

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
Don Quixote de la Mancha
by Miguel de Cervantes

Cuncluídos pus todos estes arranjos, nun quijo retardar más l poner an eifeito l sou pensamiento, stimulando-lo la lembrança de la falta que staba yá fazendo al mundo la sue tardança, segundo éran ls agrabos que pensaba çfazer, sin-rezones que andireitar, anjustiças que reprimir, abusos que melhorar, i díbedas que sastifazer.

I assi, sin a naide dar parte de la sue antençon, i sin que naide l bisse, ua manhana antes de l die, que era un de l ancalmados de Júlio, apercebiu-se de todas las sues armas, montou-se ne l Rocinante, posta la sue celada feita a la priessa, ambraçou la sue adarga, ampunhou la lança, i pula puorta furtada dun pátio se lançou al campo, cun grandíssimo cuntentamento i alboroço, de ber cun que felicidade daba percípio al sou bun deseio.

Mas, solo se biu ne l campo, quando l assaltou un terrible pensamiento, i tal, que por pouco l nun fizo zeistir de la ampeçada ampresa: lembrou-le nun tener sido inda armado cabalheiro, i que, segundo la lei de la cabalarie, nun podie nin debie tomar armas cun algun cabaleiro; i inda que las tomara, habie de lebá-las brancas, cumo cabalheiro donzel, sin ampresa ne l scudo anquanto por sou sfuorço la nun ganhasse.

Estes pensamientos nun deixórun de le abalar ls propósitos; mas, podendo nel más la loucura de l que outra qualquier rezon, assentou an que se fazerie armar cabalheiro por algun que topasse, a la eimitaçon de muitos que tamien assi l fazirun, segundo el tenie lido ne ls libros de l sou uso; i, quanto la armas brancas, limparie las sues por modo, lougo que para esso tubisse lugar, que nin un arminho les ganhasse.

Cun esto serenou, i seguiu jornada por adonde al cabalho apetecie, por acraditar que nesso cunsistia a melhor benida para las abinturas.

Ando pus caminando l nuosso flamante abintureiro, cumbersaba cunsigo mesmo i dezie: — Quien dubida de que alhá para l feturo, quando salir a la luç la berdadeira stória de l mius famosos feitos, l sábio que ls screbir hai-de poner, quando chegar a la narraçon desta mie purmeira abintura tan de madrugada, las seguintes frases: “Solo tenie l rubicundo Apolo stendido pula face de la ampla i espaçosa tierra las doiradas melanias de l sous formosos pelos, i solo ls pequeinhos i pintados paxaricos, cun las sues farpadas lénguas, tenien saudado, cun doce i melíflua harmonia, la benida de la rosada aurora, que, deixando la branda cama de l zeloso marido, pulas puortas i barandas de l hourizonte manchego als mortales se mostraba; quando l famoso cabalheiro D. Quixote de la Mancha, deixando las ociosas penas, se montou ne l sou famoso cabalho Rocinante i ampeçou a caminar pul antigo i coincido campo de Montiel (i era berdade, que por esse mesmo campo ye que el iba);” i cuntinou dezindo: “Ditosa eidade i seclo ditoso, aquel an que han-de salir a la luç las minhas famigeradas façanhas dinas de grabar-se an bronze, sculpir-se an mármores, i pintar-se an painéis para lembrança de todas las eidades!” Ó tu, sábio ancantador (quien quier que seias) la quien hai-de tocar ser l cronista desta stória, peço-te que te nun squeças de l miu buono Rocinante, miu eiterno cumpanheiro an todos ls caminos i carreiras.

I lougo passaba a dezir, cumo se berdadeiramente fura enamorado:

— Ó Princesa Dulcinéia, senhora deste catibo coraçon, mui agrabo me fazistes an çpedir-me i bedar-me cun tan cruel rigor que aparecisse na buossa persença. Apraza-bos, senhora, lembrar-bos deste coraçon tan rendidamente buosso, que tantas mágoas padece por amor de bós.

I cumo estes iba tecendo outros çparates, todos pul teor de l que habie daprendido ne ls sous libros, eimitando, cunforme podie, l própio falar deilhes; i cun esto caminaba tan debagaroso, i l sol caía tan rijo, que de to le derretera ls miolos se alguns tubira.

Caminou quaije to l die sin le acuntener cousa merecedora de ser cuntada; cul que el se amofinaba, pus era to l sou ampenho topar lougo lougo adonde probar l balor de l sou fuorte braço.

Dízen alguns outores que la sue purmeira abintura fui la de Porto Lápice; outros, que fui la de l molinos de bento. Mas l que you pude aberiguar, i l que achei scrito ne ls anales de la Mancha, ye que el andou to aquel die, i, al anuitecer, el cul sou rocin se achaba stafado i muorto de fame; i que, mirando para todas las partes, a ber se se le çcubririeb algun castielho, ó algua barraca de pastores, adonde se recolher, i remediar sue muita necidade, biu nun loinge de l camino ua benda, que fui cumo aparecer-le ua streilha que l ancaminhaba, se nun al alcáçar, pul menos als portales de la sue redençon.

Dou-se priessa an caminar, i chegou a tiempo, que yá la nuite se iba cerrando.

Achában-se acauso a la puorta dues mulhieres moças, destas que chaman de buona abença, las quales se iban la Sebilha cun uns arrieiros, que nessa nuite acertórun de pousar na stalaige.

I cumo al nuosso abintureiro todo quanto pensaba, bie, ó eimaginaba, le parecie rial, i cunforme al que tenie lido, lougo que biu la locanda se le representou ser un castielho cun sues quatro torres, i coruchéus feitos de luzente prata, sin le faltar sue puonte lebadiça, i caba perfunda, i más acessórios que an semelhantes castielhos se debuxan.

Fui-se chegando a la pousada (ó castielho, pul que se le representaba); i la pequeinha çtáncia colheu las rédeas la Rocinante, sperando que algun nano surdirieb antre las ameias a dar senhal de trombeta por ser chegado cabalheiro al castielho.

Vendo mas que tardaba, i que Rocinante mostraba priessa an chegar a la strebarie, achegou-se a la puorta de la benda, i abistou las dues dibertidas moças que eilhi stában, que a el le parecírun dues formosas donzelas, ó dues graciosas damas, que delantre de las puortas de l castielho se spairecian.

Sucediu acauso que un porqueiro, que andaba recolhendo duns restolhos la sue manada de cochinos (que este, sin faltar a la cortesie, ye que ye l nome deilhes), tocou ua buzina a recolher. Ne l mesmo anstante se figurou la D. Quixote l que deseiaba; a saber: que alhá staba algun nano dando senhal de la sue benida. I assi, cun stranho cuntentamento, chegou a la benda i a las damas.

Eilhas, bendo acercar-se un home daquele feitio, i cun lança i adarga, chenas de susto yá se iban acuolhendo a la benda, quando D. Quixote, conhecendo l medo que las tomara, lebantando la biseira de papelon, i çcubrindo l semblante seco i ampoeirado, cul ton más ameno i boç más repousada les dixe:

— Nun fujan Sues Mercés, nin teman zaguisado algun, porquanto la Orde de cabalharie que professo a naide permite que oufendamos, quanto más la tan altas donzelas, cumo se stá bendo que ambas sodes.

Mirában nel las moças, i andában-le cun ls uolhos percurando l rostro, que la zastrada biseira an parte le ancobria; mas cumo se oubiran chamar donzelas, cousa tan alheia al sou modo de bida, nun podírun cuntener l riso; i fui tanto, que D. Quixote chegou a ambergonhar-se i dezir-les:

— Comedimento ye azul subre l ouro de la formosura; i demales, l rir sin causa grabe denuncia sandice. Nun bos digo esto para que bos stomagueis, que a mie bontade outra nun ye senó serbir-bos.

La lenguaige que las tales fidalgas nun antendian, i l zajeitado de l nuosso cabalheiro, inda acrescentában neilhas las risadas, i estas nel l enjóo; i adelantre passara, se a punto nun saísse l bendeiro, sujeito que por mui gordo era mui pacífico de génio. Este, bendo aqueilha çpropositada figura, cun arranjos tan çparatados cumo éran ls apareilhos, las armas, lança, adarga, i corsolete, stubo para fazer coro cun las donzelas nas mostras de hilaridade. Mas, reparando melhor naqueilha quantie de petrechos, tubo mano an si, assentou an le falar comedidamente, i dixe-le desta maneira:

— Se Buossa Mercé, senhor cabalheiro, busca pousada, scetuando l leito (porque nesta benda nanhun hai) todo más achará neilha de sobeijo.

Bendo D. Quixote la houmildade de l “alcaide de la fortaleza”, respundiu:

— Para mi, senhor castelon, qualquier cousa basta porque

“minhas pompas son las armas,
miu çcanso l peleijar.” etc.

Figurou-se al locandeiro que l nome de castelon serie troca de castelhano (inda que el era andaluç, i de l de la praia de S. Lucar, que an tunantes nun le quedan atrás, i son más ladrones que l própio Caco, i burlones cumo studante ó pajen); i assi le respundiu:

— Segundo esso (cumo tamien alhá reza la troba),

“colchones le seran las peinhas,
i l drumir siempre belar.”

I sendo assi, puode mui bien apear-se, cula certeza de achar nesta choça ocasion i ocasiones para nun drumir an to un anho, quanto más ua nuite.

I dezido esto, fui segurar ne l stribo la D. Quixote, l qual se apeou cun muita dificuldade i trabalho, cumo home que an to l die nin forfalha tenie probado.

Dixe lougo al hospedeiro que tubisse mui cuidado naquel cabalho, porque era a melhor peça de quantas cunsumian pan neste mundo.

Reparou nel l bendeiro, i nin por esso le pareciu tan bun cumo D. Quixote le dezie, i nin metade. Acomodou-lo na cabalhariça, i boltou a saber l que l sou hóspede mandaba; achou-lo yá a las buonas cun las donzelas, que l stában zarmando. De l peito de armas i couraça bien l tenien eilhas çquitado; mas l que nunca podírun, fui zamcaixar-le la gola, nin tirar-le la cumpuosta celada, que trazie atada cun uas fitas berdes, cun tan ciegos nós, que solo cortando-las; ne l que el de modo nanhun cunsentiu.

I assi passou la nuite cula celada posta, que era la más strabagante i graciosa figura que se podie eimaginar.

Anquanto l stubírun zarmando, el, que eimaginaba séren damas i senhoras, de las percipales de l castielho, aqueilhas dues safadas firmas, cun mui donaire les repetie:

— Nunca fura cabalheiro
de damas tan bien serbido,
cumo al benir de sue aldé
D. Quixote l sclarecido:
donzelas tratában del,
princesas de l sou rocin,

ó Rocinante, que este ye l nome de l miu cabalo, senhoras minhas, i D. Quixote de la Mancha l miu. Nun quejira you çcubrir-me, até que las façanhas, oubradas an buosso serbício i prol, por si me proclamassen; mas la necidade de acomodar al lance persente este romance antigo de Lançarote ocasionou que benissedes a saber l miu nome antes de tiempo. Die mas benerá an que Buossas Senhorias me antimen sues ordes, i you lhas cumpra, mostrando cul balor de l miu braço l miu grande deseio de serbir-bos.

Las moças, que nun andában correntes an semelhantes retóricas, nun respundian palabra; unicamente le preguntórun se querie comer algo.

— D'a melhor bontade, i seia l que fur — respundiu D. Quixote —, porque, segundo antendo, buono prol me fazerie.

Quijo lougo la mofina que fusse aquel die ua sesta-feira, nun habendo na locanda senó uas postas dun pescado, que an Castielha se chama abadeijo, i an Andaluzia bacalhau, noutras partes curadillo, i noutras truchuela.

Preguntórun-le se porbentura comerie Sue Mercé truchuela, atendendo la nun haber por anton outro cunduto.

— Muitas truchuelas — respundiu D. Quixote — que son diminutibos, somaran ua truta; tanto me bal que me déian uito reales pegados, cumo an miúdos. I quien sabe se las tales truchuelas nun seran cumo la bitela, que ye melhor de l que la baca, cumo l chibo ye más saboroso que l beche? Seia mas l que fur, benga lougo, que l trabalho i peso de las armas nun se puode lebar sin l goberno de las tripas.

Punirun-le la mesa a la puorta de la benda para star más a la fresca, i trouxe-le l hospedeiro ua porçon de l mal remolhado i pior cozido bacalhau, i un pan tan negro i de tan mala cara, cumo las armas de D. Quixote.

Pratico para buona risota era bé-lo comer; porque, cumo tenie posta la celada i la biseira arguida, nun podie metener nada para la boca por sues própias manos; i por esso ua daquelas senhoras l ajudaba an tal serbício. Agora l dar-le de buber ye que nun fui possible, nin jamales l serie, se l bendeiro nun furara ls nós dua canha, i, metendo-le na boca ua de las stremidades deilha, le nun bazasse pula outra l bino. Cun todo aqueilho se cunformaba l sofrido fidalgo, solo por se le nun cortáren ls atilhos de la celada.

Nesto stában, quando a la benda chegou un capador de cochinos i dou senhal de si correndo la sue gaita de canhas quatro ó cinco bezes; cul que se acabou de capacitar D. Quixote de que staba an algun famoso castielho, i l serbian cun música, i que l abadeijo éran trutas, l pan candial, las dues mulhierinhas damas, i l bendeiro castelon de l castielho; i cun esto daba por bien ampregada la sue determinaçon i salida.

L que mas subretodo l zassossegaba era nun se ber inda armado cabalheiro, por le parecer que antes desso nun le era dado antrar por justos cabales an abintura algua.