مرزا صاحباں (پیلو)

by پیلو

مرزا صاحباں  (17th century)  by پیلو

گھر کھیِوے دے صاحباں ، جمی منگل وار
ڈوم سوھیلے گاوندے ، خان کھیِوے دے بار
رج دُعائیں دِتیاں ، سوھنئیں پروار
رل تدبِیراں بدھیِاں ، چھیل ہوئی مُٹیار
صاحباں نال سہیلیاں ، کُوڑی رِیسی کار

گھر ونجھل دے مرزا ، جمیاں کرڑے بار
جنم دِتے مائی باپ نیں ، رُوپ دِتا کرتار
ایسا مِرزا سور ماں ، کھرلاں دا سردار
صاحباں پڑھدی پٹیاں ، مِرزا پڑھے قُرآن
وِچ مسیت دے لگیاں ، جانے کُل جہان

نہ مار قاضی چھمکاں ، نہ دے تتی نوں تاء
پڑھنا ساڈا رہ گیا ، لے آئے عشق لکھا
صاحباں گئی تیل نوں ، گئی پساری دے ہٹ
پھڑ نہ جانے تکڑی ، ھاڑ نہ جانے وٹ
تیل بھُلاوے بھُلا بانیاں، دِتا شہت اُلٹ

ونج گوائے بانیِاں ، بلد گوائے جٹ
تن سے نانگا پڑ رہیا، ہو گئے چوڑ چپٹ
مِرزے صاحباں دی دوستی، رہ سی وِچ جگت
گھر توں صاحباں ٹر پئی ، کر کے پڑھنے دی نیت
قاضی ساڈا مر گیا ، سنی پئی مسیت

تُوں سُن کر موں باہمناں ، کدے نہ آئیوں کام
گھوڑی دیاں تیرے چڑھن نوں، کاٹھی سنے لگام
ہتھاں دِیاں دیواں چُوڑیاں ، سونا کر دی دان
جھوٹی دیاں دُدھ پین نوں ، ہل دی زمین انعام
جد تک جیوے صاحباں ، رکھے تیرا احسان

چوتھے نوں چدھڑ ویاہ لے جان گے ، پھر کیہ کریں گا آن
اگوں کرموں بولدا ، سچی دیاں سُنا
چاھلیِاں کوہاں دا پینڈا ہے ، کون آوے کون جا
گھر مِرزے دے ہور اِستری ، سنی دی بُری بلا
سوکن اُتے سوکن پئے ، مِرزے لوے ادھ ونڈا

چھڈ دے پُرانے جٹ دی دوستی ، نویں کرموں ول لا
گھر وچ لا لے دوستی ، بہہ کے عشق کما
اگوں صاحباں بولدی ، مُنہہ تیرے وِچ سواہ
ماراں چپیڑ تیرے غضب دی ، دیاں عقل گوا
خبر ہو جائے میرے باپ نوں ، تینوں شہروں دین اُجاڑ

تاں خبر ہو جائے ویِر شمیِر نوں ، تینوں کرن وار
جے خبر ہو جائے پنڈ دے مُنڈیاں نوں کر دے ڈھیماں دی مار
بھلکے سر ادھ دا دا آؤن گے ، نیوندرے کھاں تے جا
لگنی آں میں تیری پوتری ، بہہ گیائیں رن بنا
لگے کچہری کھیوے باپ دی ، تینوں بنھ کے لاں منگوا

ایہہ گُناہ میرا بخش لے صاحباں ، جتھے گھلیں اوتھے جاں
ڈورا لگا افیم دا ، ساڈی عقل ٹھکانے نہ
میں تے بھولا غریب ہاں ، میری رکھ دھولیاں دی لاج
بڑی راتوں اُٹھ کے ٹر پواں ، میں کھر لاں دی راہ
سیالاں توں باہمن ٹر پیا ، پیا کھرلاں دی راہ

کول مِرزے دے آ کے ، ساھے دی پا
مہندی صاحباں دے ویاہ دی ، چل کے ہتھیں اپنے لا
بھیجیا صاحباں دا آ گیا ، چھیتی ہو تیار
چڑھدے مِرزے خان نوں ، چھتی کرے سوال
ہٹ کے بیٹھیں مِرزیا ، گھر وچ کریں صلاح

اُتے پلنگ دے بہہ کے ، میرے ہتھیں کاج سنوار
بھلکے آون لگے بھتٰی سندل بار دے ، صاحب سندی یار
میرا جان ضرور دا ، پچھے بھائی چار
اچھی کرنی اپنی نک نوں ، نئیں کھرلاں نوں ہار
میرا جان ضرور دا ، جاندے نوں ہوڑ نہ پا

کاج دھوناں میں پھراں ، مینوں کِسے دے کاجاں نال
چڑھدے مِرزے خان نوں ، متاں دیوے ماں
بُرے سیالاں دے معاملے ، بُری سیالاں دی راہ
بُریاں سیالاں دیاں عورتاں ، لیندیِاں جادُو پا
کڈھ کلیجہ کھاند یِاں ، میرے جھاٹے تیل نہ پا

رن دی خاطر چلیا ، آنویں جان گوا
آکھے میرے لگ جا ، اگے پیر نہ پا
گھر کھیوے دے کاج ہے ، لاگی بھیجیا میرے وار
گھر میرے آن کے دس دِتی ، ساہے دی پا
اوہ نانکے میں دوھترا ، جاندے نوں موڑ نہ پا

پنج روپئیے اِک پترا ، مینوں دے پاواں گا جا
مِرزے نے گھوڑی سنگار لئی ، آسن بیٹھا جا
چڑھدے دا پلہ اٹکیا ، چھنک سامنے آ
مِرزا سیالاں نوں چلیا ، کھڑے نِوا کے سِیس
کڈھ کلیجے لے گئی ، خان کھیوے دی دھی

گز گز لمیِاں میڈھیِاں ، رنگ جو گورا سی
جے دیوے پیالہ زہر دا ، میں مِرزا لیندا پی
جے مارے برچھی کس کے ، مرزا کدی نہ کردا سی
اپنی موت میں مراں ، میرے نال تُہا نوں کی
چڑھدے مِرزے خان نوں ، وھنجل دیندا مت

بھٹھ رناں دی دوستی ، کھُری جنہاں دی مت
ہس کے لاوندیِاں یاریِاں ، رو کے دیندیِاں دس
جس گھر لائے دوستی ، مول نہ گھتیے لت
سٹھیں ہتھ نہ آوندی ، دانشمنداں دی پت
صاحباں آئیں نہ چھڈ کے ، سر نہ رھوے ساڈی پت

راجا جھورے راج نوں ، بُدھ نوں جھورے چور
گوری جھورے رُوپ نوں ، پیراں جھورے مور
چڑھدے مِرزے خان نوں ، ماں مت دیندی کھڑی
سپاں شیراں دی دوستی ، نہ کر بھائی اڑی
تیجا کڑاھی ہے تیل دی ، سر پر لاٹ جلی

مُوسی بھجیا موت توں ، اُس دے اگے موت کھڑی
پربت بھُر دے ٹکریں ، لنگھن کیہڑی گلی
روندی بی بی فاطمہ ، سر تے بانہہ کھڑی
میں کی ربا تیرا بھیڑیا ، میری جوڑی خاک رلی
اج دا وار ا بچا لے ، بھلکے سیالیں جا وڑیں

ویاہ ہووے چھڈ دیواں ، منگ نہ چھڈی جا
جیکر منگ میں چھڈ دیاں ، لگے کھراں نوں لاج
پت مِرزا نہوں صاحباں ، ساڈے جگ وچ ٹرنی وار
چڑھدے مِرزے خان نوں ، ماں مت دیندی کھڑی
یاراں چوراں وِچ بیٹھ کے ، گل نہ کرئیے کھری

اج دا وارا بچا لے ، بھلکے سیالیں جا وڑیں
اگوں مرزا بولیا ، دیواں سچ سُنا
گھر وھنجل دے جمیاں ، دِتے کل سنوار
سدیا صاحباں سیال ، کیکر دیواں جواب
جیوندا رہیا تاں آ ملاں ، مت چھوڑئیو آس

مرزا سیالاں نوں ٹر پیا ، چلیا ہو اسوار
مِرزا پچھے پیلو شاعر توں ، دسیں شگن وِچار
پیلو بیٹھا کھوہ تے ، کر کے لکھ تدبیر
کانجن بدھا تکلا ، تکلا بدھا تِیر
لٹھ پلا ناں ملیا ، کرڑے گھت زنجیر

کمیِاں مُڈھ دھتوریِاں ، جیویں بادشاہ مڈھ وزیِر
کتھا ھٹ ھٹ کر رہیا ، جیوں در وِچ کھڑا فقیر
ٹنڈاں گیڑم گیڑیاں ، بھر بھر ڈوھلن نِیر
اگوں مرزا بولیا ، تینوں دیاں سُنا
تیریاں گلاں جھوٹھیِاں ، اک وی من دی نا

اینیں کھڑ کے والے آدمی ، قبریں جا پئے
جے بھلی چاہونا ایں زندگی ، گاھاں پیر نہ دے
رستے پے جاؤ راہیو ، ڈنڈی پیر نہ گھت
جس دن ساھا سادھیا ، لاگی دیندے گھت
گھر مرزے دے آکے ، پاؤندا ساھے دی دس

پنج روپئیے اِک پتیہہ ، ناں واھدا جاناں گھت
تُہاڈی بارے گھوڑیاں ، میری بکی دا پتلا لک
آلو روپیہ سلام دا ، تہانوں اگے نہ آئی مت
سُم بکی دے کھڑ کدے ، جیویں لوہے پین دھگان
دُم بکی دی ایں پھرے ، جیوں چوری کرے غُلام

مُنہہ نال لاہے پگڑیاں ، پھٹ کے سٹے انجان
بکی لاہیاں پگڑیاں ، ویکھی نہ کسے دی لاج
نائی مہرہ ماریا ، شربت دِتا ڈوھل
پُچھ نہ پتیدے معاملے ، نئیوں نہ لگدے چھوڑ
گلاں کرن سُکھالیاں ، اوکھے پالنے بول

مرزا سیالاں مچ گیا ، رن صاحباں دا چور
ہوراں دی ہتھیں برچھیاں ، مِرزے دی تیر کمان
ویہنے کنے آؤندا ، میرا مِرزا شیر جوان
مِرزا گھر بیبو دے آ گیا ، چرخہ دیندا ٹھیرا
جے تُوں ماسی دھرم دی ، صاحباں نوں لیا کے ملا

گھر توں بیبو ٹر پئی ، لے کے مُہراں چار
اُٹھیں صاحباں سُتیے ، اُٹھ کے دئییں دیدار
چیرے والا چھوکرا ، بیِبو اندر کون کھڑا
مِرزا پھُل گُلاب دا ، میری جھولی ٹٹ پیا
نہ پھڑ باھِیاں گھُٹ کے ، ونگاں جاندیِاں ٹٹ

کل چیر چڑھائیاں ، پہن نہ ویکھیِاں رج
بھیڑی گلی کٹھیاں ، گھر مورکھ دھولی گد
خبر نہ ہو وے خان شمِیر نوں ، لہو پیوے گا رج
لے چل داناں باد نوں ، جے سِر ہیگی پگ
تینوں مار گواؤن گے ، تُوں رکھ کھرلاں دی لج

اگوں مِرزا بولیا ، تُوں سُن جام لوہار
کیا سُتا کیا جاگدا ، کی گیا پوار
مجُوری لے لئیں اپنی ، کلیِاں دئیں ہزار
جے تُوں بھائی دھرم دا ، صاحباں ٹوریں نال
مرزے کلیِاں گڈیاں ، پنج پیر منا

پوڑی پوڑی جٹ چڑھ گیا ، اُپر چڑھیا جا
اُپروں صاحباں اُتار لئی ، پے گئی چھنکار
سالُو دا پلہ اٹکیا ، رتک بکی نوں پھیر
اگے صاحباں گھر باپ دا ، لادوں سالُواں دا ٹھیر
چڑھی راہ بکی دی بیل تے ، سُکھ مِرزے دی لوڑ

ماڑی تیری ٹیرکی ، مرزا لیایا کِدھروں ٹور
سُکا ایہدا چوکٹا ، کاواں کھاہدی کنگڑور
جے گھر نئیں سی تیرے باپ دے ، منگ لیاؤندوں ہُور
گھوڑے کھیوے خان دے ، بڑے مراتب خور
بھجیاں نوں جان دین گے ، اُدھل گئیاں دے چور

وِچ اُجاڑ دے مار دے ، تیری سٹ دے دھون مروڑ
کن ملے کھُر پتلے ، دُم بکی دی سیاہ
ویکھ کے میری ٹیر نوں ، جھورے چت نہ پا
بھائی ڈوگر جنہاں دے ، بہن پواندی آ
باپ دی کھتیِاں چار کے ، بکی نُوں لیا بنا

دس مہیِناں دا گھیو دِتا ، بکی دے ڈھڈ پا
بکی توں ڈرن فرشتے ، میتھوں ڈرے خدا
چوبھے وچ پتال ، اُڈ کے چڑھے آکاس
چڑھنا اپنے شوق نوں ، بکی نوں لاج نہ لا
بُوہے نوں تمک وجیا ، صاحباں گھتے تیل

اندر بیٹھے نانکے ، بُوہے بیٹھا میل
تھالی بٹوا رہ گیا ، کُپے عطر پھلیل
گہنے سنیں پٹاریاں ، جھانجھن سنیں حمیل
فروز ڈوگر کُوکیا ، سُنیں خان کھیوے بات
صاحباں نُوں مِرزا لے گیا ، روندی کنڈے دی بار

لاگیا لاج سیالاں نُوں ، گیا سی داغ لگا
گھوڑے پاؤ پیکڑاں ، پیدل ہو جاؤ اسوار
رستے پاؤ پیدلو ، منڈ ملو اسوار
سانواں مِرزا مارناں ، کر کے قول قرار
عشق لتاڑے آدمی ، برف لتاڑے رُکھ

نیِندر نہ آوندی چور نُوں ، عاشق نہ لگے بھُکھ
صاحباں مِرزے دی دوستی ، جگ نہ رہنی لُک
لے چل داناں باد نُوں ، جان لُکاوے مُکھ
جنڈ دے ہیٹھ جٹا سوں رھیوں ، اُٹھ سُرت سنبھال
بکی تینوں چھڈ کے اُٹھ گئی ، جِس دے اُتے بڑا اعتبار

نادر چھڈ کے اُٹھ گیا ، تیرا مڈھ قدیمی یار
مارن صاحباں نُوں آگیا ، جیہدا کر دی نہ سی بار
میرے اُپر نہ کوئی ویہدا سُورماں ، جیہڑا میرے پر وار کرے
مار کوہاں تیرے سامنے ، پاس تیرے ویِر کھڑے
جھٹک جھوٹا جنڈ ہیٹھ لین دے ، مڑ جیہڑی رب کرے

اج دی گھڑی سون دے ، دوجی گھڑی وڑاں داناں باد
جنڈ دے ہیٹھ جا سوں رھیوں ، لال دُشالا تان
وحی چلائیِاں کانیِاں ، موت نہ دیندی جان
متھے وچ کل جُگناں ، فتح نہ دیندی ہوں
لِکھیاں ڈاھڈے رب دِیاں ، میٹن والا کون

اُٹھیں مِرزیا سُتیا ، گبھے آئے اَسوار
ہتھیں تیغاں رنگلیاں ، کر دے مارو مار
میرے بابل ورگیِاں گھوڑیِاں ، وِیر میرے اَسوار
کی ڈھنڈا ون اَساں دے ، کی میر شکار
جنڈ دیا جنڈوریا ، تُوں ہیں کریں نیاؤں

ہوئیوں روناں پھلے چوگناں ، تیری مہندی مانے چھاؤں
مُٹھیاں بھر جگاؤندی یار نوں ، جاگئیے رب دے ناؤں
دُھر نہ اپڑی رن صاحباں ، میری وچالیوں ٹٹی لاں
جے نہ سی توڑ نبھاونی ، میری کاہنوں پکڑی بانہہ
بچا دیندا عاشقاں ، نہ اگے ملناں تینوں تھاؤں

عرشوں اُترے چھے جنے ، چھے ہین بھین بھرا
دُل دُل لئی شاہ علی نے ، پائی کعبے دی راہ
ہک لیا گُگے چوہان نے ، باگڑاں دِتیِاں ڈھاہ
نیلا لیا راجے رسالُو نے ، کانیِاں لئیاں چھنڈا
گرارا جیمل فتح سندل ، بیٹی نہ دِتی بیاہ

لکھی لے لئی دُلے جوان نے ، مارے اکبر دی راہ
ککی گھر سُلطان دے ، چاریں کنوٹاں لئیاں نوا
سبھناں توں چھوٹی ہے بکی ، چل کے آئی مرزے دے پاس
مُنہہ کڈھیالا جٹ نے ، دے لیا پنج پِیر منا
چھِک کے تنگ کسیا ، لے نے شگن منا

سر سیالاں دے وڈھ کے ، دیواں جنڈ چڑھا
بکی کی بیل پر بہہ کے ، بکی نوں لاج نہ لا
شیرو کلیار بھونکدے ، ویکھ جنہاں دی دھون
جیؤں مکہ لبھا حاجیاں ، مینوں لبھا تُوں
شہر سیالاں دے آ لگے ، جئیوں پھٹاں اُتے لُون

تیغاں مار اُڈان گے ، جیؤں پینجا پِنجدا رُوں
مِرزا آکھے کوئی نہ دِیہندا سُورما ، جیہڈا مینوں ہتھ کرے
کٹک بھڑاویں ٹکریں ، میتھوں بھی راٹھ ڈرے
ول ول وڈھاں گا سُور میں ، جیؤں کھیتی نوں پین گڑے
سِر سیالاں دے وڈھ کے ، سُٹاں گا وچ رڑے

ایہہ تھاں وقت ڈھوڑ دا ، جیؤں صُبح سے ہوئی شام
دھرتی تانبہہ ہو گئی ، سیاہی پھری اسمان
گھر بگانے مار کے ، سوں رہیا وِچ میدان
تیرے سِر تے سانگاں وجدیاں ، جئیوں لوہے پڑے دھگان
چدھڑ دھنکے جِن بن کے ، مارے تینوں نہ جان

چھیڑ بکی چلیئے داناں بادنوں ، کیوں پیا وِچ میدان
میرے مِرزے دے ہتھوں پئیاں بھاجڑاں ، امبر کوئی نہ پینڈا ٹھل
راتیں ماھنی تنجنیں ، لڑ پئی مِرزے دی گل
میں بیٹھا وچ کچہریاں ، راجے ہُندے میرے ول
ماراں راہ لاہور دا ، شہریں گھتاں ہلچل

چارے کوٹاں لُٹ لئیِاں ، سانگا نال اُتھل
مرناں تے جگ چھڈناں ، میری جگ وِچ رہ جاوے گل
چدھڑ سیال چڑھ پئے ، راہیں گھت بھیِر
فوجاں گھیرا گھتیا ، کر کے بڑی تدبیر
کڑاکڑ چلن گولیاں ، مِرزے نوں بہتے پیندے تِیر

اوہ سُتا نہیؤں جاگدا ، قائم نہیؤں ہندا سریر
ویکھ جنڈڑی دی چھتری ، سر پر بولے کاں
تاھنگوں بھجے ملک الموت دے ، کِتے نہیؤں دیندے جان
چدھڑ سیال مارن گے ، بڑے سُورمے جوان
اُٹھ مِرزیا سُتیا ، کیوں پیا بڑے گُمان

گھوڑی آوندی ویِر شمیِر دی ، آوندی سی بڑے تان
سُتا ہی تُو اُٹھ کھڑ ، جے رب رکھے صِدق اِیمان
مِرزے آوندا ویکھیا ، صاحباں د ا ویِر شمیِر
تے مرزے نیں گوشے وِچوں کڈھیا ، کراڑی نگھی دا تِیر
کر بسم اللہ ماریا ، بھوندا وانگ بھنبھیر

گھوڑی اُتوں لاہ لیا ، صاحباں دا ویِر شمیِر
اگوں صاحباں بولدی ، من مِرزیا میری صلاح
چھیڑ بکی نوں تُوں راہ کھرلاں دی ، لے چل داناں باد
سیالاں دیاں گھوڑیاں آدم کھانیاں ، نِت روک لیندیاں راہ
جے تُوں مرزا سُورماں ، میری صاحباں اوڑ نِبھاہ

مِرزے وِچ بڑے گُمان سی ، پھیر سوں گیا جنڈورے دے پاس
میں ول ول وڈھ دیاں گا سُور میں ، دئیوں پُور کھپا
میں جھٹ کو ٹھونکا لا لین دے ، سُتے نُوں نہ جگا
دِن چڑھدے نوں چلاں گے ، تینوں لے چلاں داناں باد
ہونی مرزے دی کُد پئی ، رلی سیالاں دے نال

چھُٹی کانی غضب دی ، لے گئی مِرزے نُوں نال
رُوح مرزے دی نکل گئی ، لگی جنڈورے نال
مندا کیتا صاحباں تُوں ، رل گئی ایں سیالاں دے نال
کانی گھڑی کمگراں ، پھل کِسے اُستا کار
دھوکھے ماری میری صاحباں ، نہ آر نہ پار

کھچ کے کڈھی مِرزے جوان نے ، کر گئی مِرزے نوں پار
اگوں صاحباں بُولدی ، مِرزیا من میری عرضا
ہونی ورتی پیغمبراں ، ہونی مرزے تے گئی آ
بیٹے شاہ علی دے ، حسن وحسین بھرا
لڑ دے نال یہودیاں ، دتے پُور کھپا

در وِچ روندی بی بی فاطمہ ، مڑ کے نہ آئے میرے پاس
مرزیا ایڈے پیغمبر مار لئے ، توں کیہدا پانی ہار
اِک عرض میری من لے ، مینوں صاحباں لے چل نال
مندا کیتا سُن صاحباں ، میرا ترکش ٹنگیا جنڈ
تِن سو کانی مِرزے جوان دی ، دیندا سیالاں نوں ونڈ

پہلی مار دا ویِر شمیر دے ، دوجی کلے دے تنگ
تیجی ماراں جوڑ کے ، جیہدی ہیں تُوں منگ
سر توں منڈاسا اُڈ گیا ، گل وچ پیندی جھنڈ
باجھ بھراواں جٹ ماریا ، کوئی نہ مرزے دے سنگ

پیلو پچھے شاعر نوں ، کے ول گیا جہان
بہہ بہہ گئیاں مجلساں ، لگ لگ گئے دیوان
مِرزا ماریا ملک الموت دا ، کجھ ماریا اوہنوں گُمان
وِچ قبراں دے کھپ گیا ، مِرزا سوہنا جوان
ایہہ قصہ مرزا صاحباں دا ، جوڑیا پیلو شاعر نیں ،
جس نوں جانے جگ جہان