Ум сăмах
Сирĕн алăра - Çĕнĕ Халалăн чăвашла çĕнĕ куçарăвĕ. Паянхи кунчченех чи нумай çын вулакан Кĕнекесен Кĕнеки - Библи - Çĕнĕ Халалпа Авалхи Халал пайсенчен тăрать.
Çĕнĕ Халал çинчен[edit]
Çĕнĕ Халала 27 кĕнеке кĕрет. Вăл историллĕ текен пайпа – тăватă кĕнекерен тăракан Евангелипе – пуçланать. Грекларан куçарсан "Евангелие" тени "Ырă Хыпар" тени пулать. Шăпах çапла ят панă та Хăйĕн вĕрентĕвне Турă Суйласа илнĕ Иисус Христос. Вăл этемлĕхе çылăхпа вилĕм тыткăнĕнчен хăтарнă. Ырă Хыпарта Унăн çĕр çинчи пурнăçĕ çинчен каласа панă, – Çурални тата Турăшăн ĕçлесе тăни çинчен, Унăн вĕрентĕвĕпе Вăл тунă хăватсем çинчен, Унăн вилĕмĕпе Вăл чĕрĕлсе тăни çинчен. Тăватă Евангели те çак ĕç-пуçсене тĕрлĕ енчен çутатса параççĕ, Христос вĕрентĕвĕн тĕшшине лайăхрах ăнланса илме пулăшаççĕ. Ырă Хыпарăн авторĕсем Матфей, Марк, Лука тата Иоанн çак ĕç-пуçсене куçăн куракансем пулнă, Матфейпа Иоанн Христосăн вун икĕ вĕренекенĕ шутне кĕнĕ; Лукапа Марк вара апостол тивĕçĕсене каярахпа туса пыма пуçланă. Иисус Христос çинчен мĕн-мĕн паллă пулнине туллин те хронологи йĕркипе çырса парса евангелистсем Унăн вĕрентĕвне истори тĕлĕшĕнчен çирĕп сăлтавланă.
Иисус Христос çинчен калакан Ырă Хыпар мĕнле сарăлни пирки Çĕнĕ Халалăн тепĕр кĕнеки – Апостолсен Ĕçĕ-хĕлĕ – каласа парать. Тĕрĕссипе, вăл тăватă Евангелин малалли пайĕ пулса тăрать. Ку кĕнеке Христос тӳпене çĕкленнипе пуçланать те Аллăмĕш кун уявĕнче апостолсем çине Святой Сывлăш анни Христос Чиркĕвне никĕслес ĕçре юлашки чул хунипе пĕр пулни çинчен каласа парать. Кунтах эпир тĕрлĕ хуласемпе çĕр-шыв сенче Христоса ĕненессин вăрлăхне акакан апостолсен ĕçĕ-хĕлĕпе