Page:Konkani Viswakosh Vol3.pdf/790

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

कवितेखातीर वेंचप आनी कवीक अभिप्रेत आशिल्ल्या अर्थापरस वेगळ्या अशा अर्थछटांपसून ताका वेगेंळें करप ही हे कवितेची मुखेल प्रक्रिया आशिल्ल्यान ह्या संप्रदायाक एर्मेतिझ्मो नांव मेळिल्लें.


मोंतालिन शेक्सपिअर, टी.एस्. एलियट् हॉपकिन्झ, हर्मन मेलाव्हिल ह्या सारक्या श्रेश्ठ साहित्यिकांच्यो साहित्याचे इटालियन भाशेंत अणकार केल्ले. मोंतालेच्या कवितांचोय इंग्लीशींत अणकार जाला. १९७५ वर्सा ताका साहित्याचें नोबेल इनाम दिवन ताच्या साहित्यवावरातो भोवमान करपांत आयलो.


मोंतेर, प्लेटिन्यू: (जल्म लोटली).

एक गोंयकार धर्मप्रचारक जायतीं वर्सां तो कोचीनचो व्हीकार जनरल आशिल्लो. १९३९ ते १९४२ ह्या काळांत तो सदे व्हेंकांते डायोसीस चो गव्हर्नर आशिल्लो.


मोगरी:(मराठी मोगरा हिंदी बनमल्लिगे, कोलु मल्लिगे संस्कृत मल्लिका इंग्लीश अमेबियन जॅस्मिनम सँबेक कूळ ओलिएसी).


हें झोंपावरी पूण सरळ आनी वालीचें फूलझाडा भारतांत सगळेकडे दिश्टी पडटा उश्ण आनी उपोश्ण कटिबंधांत हें झआड सगळेकडे लागवडींत आसा. पुर्विल्ल्या काळासावन भारतांत ताची लागवड जाता आसून तें मूळचें भारतांतल्या अस्तंत वाठारांतलें आसुंये. हाचीं पानां सादीं, एकांमेकांसामकार केन्ना केन्नाय त्रिदली तांतया आकाराचीं दीर्घ वृताकार आनी गुळगुळीत आसतात. फुलां खांदयांच्या तोंकाक एकएकटीं, वा तिनांचो घोंस येता असून, तीं धवीं आनी वासाळ आसतात, संवर्तदलां ५-९ ,रेखीव आराकृती, पाकळ्यो अशीर तोंकाच्यो वा मोटव्यो आसतात. मृदुफळआं पिकतकच काळीं जातात. हेर शारिरीक लक्षणां ओलिएसीन वर्णन केल्लेवरी आसतात. मोगरेचीं शारिरीक लक्षणां वेगवेळीं आसतात. ताका लागून तांच्यांत जायते प्रकार दिश्टी पडटात. भारतीय मोगरेच्या प्रकारांचे चार गट पडटात . १) मोतिया बेलाचीं फुलां दोट्टी आसून ताच्यो पाकळ्यो वांटकुळ्यो आनी कळेय वाटकुळे आसतात. २) बेलाचीं हीं फुलां दोट्टी आनी लांबशा पाकळ्यांचीं आसतात. ३) हजारा बेलाचीं फुलां (हजारी मोगरो ) एकोडीं आसतात. ४)मुंग्राचीं फुलां गोंडीं आसतात आनी तांचे कळे वांटकुळे आसून तांचो व्यास सुमार २.५० सेंमी. आसता.


मोगरेच्या झाडाक सगळे तरेची जमीन मानवता.पूण सुपीक जमीन, सुकें हवामान आनी भरपूर सूर्यप्रकाशांत मोगरेक बरो चंवर येता. सुरवक जमीन खोल खणून वा नांगरून जमीन मोव आनी भुसभुशात करतात आनी तातूंत शेणखत वा कंपोस्ट सारें भरशितात. उपारंत आळीं काडून १ ते १.५ मू. अंतराचेर पावसाळ्यांत छआट कलमां , वा खांद्यो रोवन मोगरेची लागवड करतात. नोव्हेंबरांत उदक दिवपाचें थांबयतकच पानां गळून झाडाक सुशेग मेळटा. उपरांत दर एका झाडाक शेणखत वा कमपोस्ट सारें दिवन उदक घालतात.झाडाक कळेतकच ताका भरपूर उदक घालतात. फुलांचो चंवर गिमांत आनी पावसांत चड करून जून जुलय म्हयन्यांत चड येता. फुलांचें हेक्टरी १५०० किग्रॅ. उत्पन्न येता.


मोगरेच्या फुलांचो उपेग भारतांत हार,तुरे,गुच्छ,माळो,फांतयो आनी देवपुजेंत करतात. चीनांत तांचो उपेग च्याक रूच हाडपा खातीर करतात. मलायांत केंसांक लावपाच्या खोबरेल तेलांत वासाखातीर तीं वापरतात. मोगरेच्या फुलांपसून सुवासीक द्रव्यां आनी अतरां काडटात.


मोगरेच्या पानांचो काडो जोराचेर दितात. घाय वा कातीरोग हांचेर पानांचो लेप लायतात.बाळंटेरा वेळार स्तनांत दुदाच्यो गांठी जाल्यार मोगरेचीं फुलां धोडावन स्थानाचेर बांदतात. ७-८ तासांनी तें बदलून परत नवें बादतात. ताका लागून दूद बंद जाता.सूद उतरता आनी पूं जायना.रक्ताहागवणीचेर पानां थंड उदकांत घोटून , गाळून आनी खडीसाखर घालून पिवपाक दितात.


मोगरेक खवल्या कीडीचो त्रास जाता. ताकालागून पानांचेर कवकांची (बुरशीसारख्या हरितद्रव्यरहीत सूक्ष्म वनस्पतींची) वाड जाता . जॅस्मिन फ्लायक लागून कळ्यांचें नुकसान जाता. कृत्रिम पायरेथ्रॉयडाकलागून कीटकनाशकाची फवारणी केल्यार किडीक बरोच आळो बसता.