Page:Konkani Viswakosh Vol3.pdf/717

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has not been proofread.

प्रतीरक्षाविज्ञानांतल्या मोलादीक कार्याखातीर ताका नील्स काय येने आनी जाजेस जे.एफ.कोलर हाच्यावांगडा शरीरक्रियाविज्ञान आनी वैजकी विशयाचो १९८४ वर्साचो नोबॅल पुरस्कार फाव जालो .ताका आनीकूय हेर कितलेशेच भोवमान फावो जाल्यात.


मिलिंदपन्ह : पाली भाशेंतलो एक नामनेचो ग्रंथ.मिलिंदप्रस्न हें ताच्या नांवाचें संस्कृत रूप . मिलिंद म्हळ्यार ग्रीक राजा मिनॅनड्रॅस वा मीनांदर . मिलिंद हें ताच्या नावचें भारतीय रूप . मिलिंद आनी बौध्द भिक्षू नागसेन हाचेमदली भासाभास ह्या ग्रंथांत आसा. मेनॅंडर (मिलिंद) हो ग्रीक राजा ख्रिस्ताआदीं १५०-१०० ह्या काळांत जावन गेलो. तो बौध्द विद्वानाचो आश्रयदातो आशिल्लो.ताणें नागसेन भिक्षूकडल्यान बौध्द धर्माची दीक्षा घेतिल्ली अशें मानतात. पूण ह्या ग्रंथाचे रचणुकेचो काळ इ.स. सुमार पयलें शतमान मानतात. कांय जाणांच्या मतान नागसेन हो ह्या ग्रंथाचो कर्तो अशें म्हणटात.


राजा मिलिंद हाका तत्वगिन्यानाविशीं भासाभास करपाची आवड आशिल्ली , ते नदरेन नागसेनाकडे भासाभास जावची अशी ताका इत्सा जाली.ताणें बुध्द , धर्म ,संघ हाचेंर आदारीत जायत्या प्रसनांचेर नागसेनावांगडा भासाभास केली. ह्या ग्रंथांत बुध्दाचें व्हडपण, बौध्दधर्मांतलो अनात्मवाद, संघांत देवदतान घाल्ली फूट,निर्वाण, अर्हतांची विस्मृती बौध्द ग्रंथांतल्या वेगवेगळ्या रचनांत दिसपी विरोध आनी तांचो समन्वय, आदी जायत्या विशयांचेर भासाभास जाल्या.भासाभाशेच्या निमाणें मिलिंद राजान नागसेनाच्या हुशारकायेची तोखणाय केली.तेचपरी नागसेनाखातीर ताणें एक विहार बांदलो .आपलें राज्य आपल्या भुरग्यासुवादीन करून प्रव्रज्या घेतली आनी अर्हत्व घेतलें असो ह्या ग्रंथांत उल्लेख आसा.


ह्या ग्रंथाचे वट्ट सात विभाग आसात.पूण सातव्या विभागात जे प्रस्न विचारांत घेवपाचे म्हूण सुरवाकच यादी दिल्ली आसात, तातुंतल्या सगळ्या मुद्ध्यांचीं उतरां येवंक नात. बौध्दाच्या त्रिपिटकातल्या जायत्या ग्रंथाचो उल्लेख ह्या ग्रथात केला.तशेंच कांय ग्रंथांतल्यान प्रत्यक्ष उतारेय ह्या ग्रंथांत घेतल्यात.


ह्या ग्रंथाचे चीनी भाशेंत फक्त पयले तीन विभाग आशिल्ल्यान, ह्या ग्रंथाचे उरिल्ले चार विभाग उपरांतचे आसुयें अशें कांय विद्वानांचें मत आसा. हिंदी,बंगाली आनी कानडी भाशेंत ह्या ग्रथांचो अणकार जाला ह्या ग्रंथाचें इंगलिश अणकार टी.डब्ल्यू. हिस डेव्हिड्स हाणें द क्वेश्र्वन्स ऑफ किंग मिलिंद ह्या नावान दोन भागांत केला.


मिलिकन,रॉबर्ट अॅंड्रूझ : (जल्म २२ मार्च १८६८, मॉरिसन इलिनॉय मरण १९ डिसेंबर १९५३ ,सान मारीनो - कॅलिफॉर्निया).

नामनेचो अमेरिकन भौतिकशास्त्र अध्यापनाचें काम केलें. १८९३ त मास्टर ही पदवी मेळयतकच कोलंबिया विधयापिठांत भौतिकशास्त्राचो अधिछात्र म्हूण ताची नेमणूक जाली .१८९५ त ताणें प्रदीप्त पृश्ठभागांनी उत्सर्जित केल्लया उजवाडाच्या ध्रुवीकरणाचेर संशोधन करून डॉक्टरेट पदवी मेळयली. तेउपरांत १८९५-९६ त ताणें वर्सभर जर्मनीत बर्लिन आनी गटिंगेन हांगा पदव्युतर शिक्षण घेतलें. १८९६ त शिकागो विधापिठांतल्या भौतिकशास्त्र प्रयोगशाळेंत सहाय्यक म्हूण ताची नेमणूक जाली आनी फुडें त्या विधापिठांतूच १९१० तो प्राध्यापक जालो.पयल्या म्हाझुजांत तो अमेरिकाच्या राशट्रीय संशोधन मंडळाचो उपाध्यक्ष आशिल्लो. त्या वेळार ताणें पाणबुडीप्रतिरोधक आनी वातावरणविज्ञानीय साधनां विकसित करपाची म्हतवाची कामगिरी केली.१९२१त पॅसाडीना हागाच्या कॅलिफार्निया इन्सिटट्युट ऑफ टेक्नॉलॉजीतल्या भौतिकशास्त्राच्या नॉर्मन ब्रिज प्रयोगशाळेच्या संचालकपदाचेर , तशेंच हे संस्थेच्या कार्यकारी मंडळाच्या अध्यक्षपदाचेर ताची नेमणूक जाली.१९४६ त ह्या दोनूय पदांवयल्यान तो निवृत जालो.


मिलिकन हाणे मुखेल करून विधुत् प्रकाशकी आनी रेणवीय भौतिकशास्त्र ह्या विशयांत संशोधन केलें.ताचें सगळ्यांत मोलादीक कार्य म्हळयार ताणें १९१० त इलेक्ट्रॅ नांखातीर हो विधुतभार सारकोच आशिल्लो, अशेय ताणें सिध्द केलें. १९१२-१५ ह्या काळांत ताणें आइन्सटाइन हाचें म्हत्वाचें प्रकाशविधुतीय समीकरण प्रायेगिक रितीन तपासून पळयलें आनी प्लांक हाच्या स्थिरांकाचें मोल प्रकाशविघुतीय रितीन पयलेच खेप निक्ष्चि केलें. वायुच्या ब्राउनीय गतीविशीं ताणें केल्ल्या कार्याक लागून द्रव्याच्या आणवीय आनी गत्यात्मक सिध्दांताक आशिल्लो शास्त्रीय संवसारांतलो विरोध सोंपलो . वातावरणांत सरून धर्तरेकडे येवपी कणाचे गतीविशींचो सिध्दांत आनी विघ्घुतीय घटनेविशींचें ताचें सशोधन हातुंतल्यानूच फुडें विश्र्वकिरणाच्या मापनाखाचीर सुरू केल्ल्या प्रयोगाक लागून हीं किरणां धर्तरेच्या वी वातावरणाच्या सकयल्या थरांत उगम पावनात तर भायल्या अवकाशांतल्यान येतात , हें सिध्द केलें.

इलेक्ट्रॉनाचो विघ्घुत भार आनी प्रकाशविघ्घत परिणाम हांचेविशींच्या कार्याखातीर ताका १९२३ वर्साच्या भौतिकशास्त्र विशयाखातीर आशिल्लो नोबॅल पुरस्कार फाव जालो.